Són - 01.01.2012, Qupperneq 41

Katelin Parsons
Gagn, gæði og gömul vísa um
Grímsey
Hún er öll til enda strengd
átján hundruð faðma á lengd.
Til helftar breið á þverveg þrengd,
þessu valda björgin sprengd.
Vísan hér að ofan er prentuð eins og hún birtist í Grímsey: Byggð við
Norður heimskautsbaug eftir Pétur Sigurgeirsson. Pétur kallar hana
„gamalt vísubrot“ en tekur ekki sérstaklega fram hvaðan hann hefur
hana.1 Við fyrstu sýn flokkast hún einfaldlega sem héraðsvísa en
uppruni hennar er dálítið óvæntur því með nánari eftirgrennslan má
rekja hana til mansöngs 18. rímu af Sál og Davíð eftir séra Guðmund
Erlendsson í Felli (1595–1670).
Rímur af Sál og Davíð eru 22 talsins og rekja sögu fyrstu konunga
Ísraelsríkis, kempnanna Sáls og Davíðs. Þær hafa aldrei birst á prenti
og eru fyrir löngu fallnar í gleymsku, en eins og flestar rímur eftir séra
Guðmund tilheyra þær hinni mjög skammlífu biblíurímnahefð á fyrri
hluta 17. aldar sem Guðbrandur Þorláksson (1541–1627) var helsti
hvatamaður að. Mansöngur 18. rímu segir þó hvorki frá Sál né Davíð
heldur lýsir í nokkuð löngu máli reynslu skáldsins af að búa í Grímsey
úti fyrir Eyjafirði.
Guðmundur Erlendsson var aðkomumaður í Grímsey og þjónaði
aðeins fáein ár (1631–34) áður en hann flutti að Felli í Sléttuhlíð og
þannig er hægt að tímasetja rímurnar með óvenju mikilli nákvæmni.2
Sambærilegar frásagnir af Grímsey og sú sem finnst í mansöngnum
þekkjast annars ekki frá þessum tíma og benda rannsóknir höfundarins
til að hér sé jafnvel á ferð elsta lýsingin á Grímsey sem varðveist hefur.
Það að yrkja kvæði sem dregur upp mynd af afmörkuðu landsvæði og
1 Pétur Sigurgeirsson, Grímsey: Byggð við Norðurheimskautsbaug, 13.
2 Í 17. mansöng kemur skýrt fram að rímnaskáldið er „prestur Gríms í ey“. JS 232 4to,
207r.