Són - 01.01.2012, Page 44

44 Katelin Parsons
minni.9 Þannig getur verið að Pétur (eða einhver heimildamaður hans)
hafi þekkt til Grímseyjarvísunnar án þess að vita að hún var í raun frá
Jóni Þorkelssyni komin. Hér er þó ekki um að ræða óslitna munnlega
hefð, sem á rætur að rekja til Grímseyjar á 17. öld, heldur e.k. endur-
flutning (eða uppvakning) þar sem vísan hefur tekið enn annað skref í
áttina frá sinni „upprunalegu“ gerð í gegnum tilraun til leiðréttingar.
Mansöngurinn um Grímsey
Rímur af Sál og Davíð eru aðeins varðveittar í heild í þremur hand-
ritum: Lbs 780 4to, JS 232 4to og ÍB 509 4to.10 Átjándi mansöngurinn
úr þeim birtist hér eins og í JS 232 4to, sem er uppskrift Skúla Guð-
mundssonar á kvæðabók föður síns (Gígju). Stafsetningin er samræmd
til nútímahorfs, jafnvel þegar endarímið kallar á annan framburð,
enda ekki þess eðlis að vera líklegt til að vefjast fyrir mönnum. Leyst er
úr öllum böndum og styttingum, en í 2. línu 1. erindis ber handritum
ekki saman um hvernig leysa skuli styttinguna m̅ ̅í JS 232 4to: ÍB 509
4to hefur meir en í Lbs 780 4to stendur mér (skr. mier).
Ríman byrjar með Austra fundi og ósk um að kveikja í óðar tundri
en eftir að Guðmundur Erlendsson kynnir Grímsey til leiks í 3. erindi
hverfa kenningar alveg úr mansöngnum þangað til rétt undir lokin
þegar skáldið snýr sér aftur að Davíð og „bragarins smíð“. Að hluta
til getur þetta stafað af fælni skáldsins við að færa forna heiðni inn í
kristilega frásögn – enda norrænt skáldskaparmál gegnsýrt af ásum,
ásynjum og valkyrjum. Notkun á rammheiðnum kenningum viðgengst
engu að síður í biblíurímum, m.a. í prentuðum biblíurímum í Vísnabók
Guðbrands Þorlákssonar frá árinu 1612 (sem vitað er að höfðu mikil
áhrif á kveðskap Guðmundar Erlendssonar).11 Þó var önnur ástæða til
að halda kenningum í skefjum, að mati Guðmundar, því honum var
mjög umhugað um að ná til hlustenda sinna og vildi ekki beita skraut-
9 Sbr. SÁM 91/2412 EF. 08.10.1971. Heimildarmaður Þórður Guðmundsson.
Lausavísan finnst einnig á Braga óðfræðivef undir „Landslag og örnefni“ (hér skráð
eftir Lbs 936 4to). Í þessari útgáfu hefur hún verið leiðrétt þannig að fyrstu tveimur
orðum er víxlað, með athugasemd um að „Hún er“ hefur einmitt verið breytt í „Er
hún“ til þess að halda stuðlasetningu.
10 Lbs 1323 4to geymir eitt blað úr Rímum af Sál og Davíð. Í Lbs 1947 8vo hefur
óþekktur skrifari hripað niður 8. mansönginn ásamt kvæði eftir yngsta son
rímnaskáldsins (séra Jón Guðmundsson á Felli) og öðru.
11 Einar Sigurbjörnsson, Jón Torfason og Kristján Eiríksson, inngangur að Vísnabók
Guðbrands, xvii–viii.