Són - 01.01.2012, Qupperneq 66

66 Bjarki Karlsson
Hátturinn var fyrst notaður í Blávus rímum og Viktors eftir óþekktan
höfund. Ríman er varðveitt í handritinu AM 149 8vo XII og hefur
verið tímasett til um það bil 1550 (handrit.is:leita>safnmark> AM 149
8vo). Í rímunni eru 48 vísur og er fyrsta braglínan hvergi með stuðli
aftar en í þriðja braglið. Höfundur rímunnar byrjar á því að segja
hlustendum frá því að hér sé nýr háttur á ferðinni:10
Viðris læt eg varra strauminn renna
nú skal stofna nýjan óð
nýtri vilda eg skemmta þjóð.
Þegar bið eg að þessari vísu hlýði
eg stunda meir á Steingríms vild
en stuðla fall eður orða snilld.
Helgi Sigurðsson (1891:222–238) telur stuðlafall komið af braghendu.
„Stuðull“ í heiti stuðlafalls merki braglið og nafnið bendi til þessara
tengsla með því að stuðlafall er einum braglið („stuðli“) fátækara en
braghenda. Þetta sést vel með því að bera saman grafíska mynd af
braghendu á Braga, óðfræðivef (vefur:bragarhættir>rímur>braghenda)
og myndina af stuðlafalli hér að ofan ásamt meðfylgjandi dæmavísum:
Sama er mér hvað sagt er hér á Suðurnesjum;
svört þótt gleymskan söng minn hirði
senn er vor í Breiðafirði.
Að upprunakenningu Helga er nánar vikið í fjórða kafla.
Björn Karel Þórólfsson (1934:54–55) dregur hins vegar í efa að
stuðlafall sé afkomandi braghendu. Honum þykir ólíklegt að á tímum
elstu rímna hafi verið hægt að breyta hrynjandi rímnabragar þannig
að fram kæmi nýr háttur. Hann ályktar því að stuðlafall sé fremur
sprottið af þríkvæðum danskvæðalögum en braghendu.
10 Rímnasafn Finns Jónssonar (1913–1922:656) en stafsetning samræmd til nútímahorfs.