Són - 01.01.2012, Qupperneq 91

Heimir Pálsson
Grátittlingurinn eina ferðina enn
Smágrein þessi fjallar um „Grátittlinginn“ eftir Jónas Hallgrímsson.
Fyrir höfundi vakir einkum að hugleiða val skáldsins á bragarhætti en
einnig að vekja athygli á að hin kristilega túlkun kvæðisins sem hæst
hefur borið, er ekki einhlít.
Grátittlingur er miklu oftar nefndur þúfutittlingur og í Fuglum Íslands
og Evrópu (Peterson 1962:301) eru grátittlingar sérstök deild og taldir
með erlum.
Endurreisn fornra rímaðra braga
Sú endurreisn sem norrænir bragarhættir miðalda hlutu í íslenskum
bókmenntum átjándu og nítjándu aldar tók einkanlega til edduhátt-
anna og er þar frægust endurnýjun þeirra Bjarna Thorarensens, og
Jónasar Hallgrímssonar.1 Ástar- og erfiljóð Bjarna, flest undir frjáls-
legu fornyrðislagi eða málahætti voru stórfengleg endurnýjun og Ferða-
lok og hunangssætur ljóðaháttur þeirra voru og eru meðal gimsteina
íslenskrar ljóðlistar. Báðir stóðu þeir Jónas og Bjarni föstum fótum á
herðum Benedikts eldra Gröndal, Sveinbjarnar Egilssonar og Jóns
Þorlákssonar, höfðu notið þýðinga sem áttu sér naumast hliðstæðu í ís-
lenskri bókmenntasögu. Svo vel hafði Sveinbirni tekist að flestir héldu
víst að þeir væru að vitna í „Hávamál“, ekki Ovid, þegar þeir þuldu:
Römm er sú taug
er rekka dregur
föðurtúna til.
1 Um þessa endurreisn fjallar Sveinn Yngvi Egilsson ágætlega (1999). Ég fylgi honum og
Kristjáni Árnasyni (2005b) að mestu um endurskoðun Jónasar á dróttkvæðum hætti
en reyni að auka við vangaveltum um sjálft valið á hættinum. – Blygðunarlaust tala ég
í þessari grein um rímaða fornhætti þótt einkum sé átt við dróttkvætt og hrynhent, og
eru þá hendingarnar kallaðar rím.