Són - 01.01.2012, Page 126

126 Kristján Jóhann Jónsson
Tveimur árum eftir ritgerðina um franskar bókmenntir birti Grím-
ur Thomsen bók sína um Byron lávarð (240 bls.). Sú bók var meistara-
prófsritgerð hans sem seinna var tekin gild sem doktorsritgerð til sam-
ræmis við aðrar breytingar á skólakerfi og prófkröfum í Danmörku.
Jón Þorkelsson segir að „með konungsúrskurði 10. maí 1854 var
ákveðið, að jafngilda skyldi doktorsnafnbót“ og sennilega hafa margir
skilið þetta þannig að einungis ritgerð Gríms hafi verið breytt en það
er ekki rétt, hér var um kerfisbreytingu að ræða til þess að próf útskrif-
aðra magistera féllu ekki í verði vegna nýrra skóla og breyttra tíma.34
Í bók Gríms um enskar bókmenntir og Byron frá 1845 birtist
syntesa hans eða niðurstaða af fyrri verkum. Ritgerðin um franskar
samtímabókmenntir frá 1841 er nokkuð persónuleg eða tilfinninga-
leg, formálinn eða eftirmálinn sem skrifaður er 1843 er hins vegar
mettaður af fræðilegum þönkum en Byronsritgerðin sameinar þetta
tvennt. Þar fjallar Grímur um einn frægasta, ef ekki allra frægasta, rit-
höfund Evrópu á 19. öld. Náinn vinur Byrons, John Cam Hobhouse,
kynnti hann fyrir líberalisma og stefnumálum Whigga á skólaár-
unum.35 Byron varð fylgismaður frjálslyndisstefnu og tók síðan þátt
í baráttu fyrir borgaralegum réttindum á Ítalíu og Grikklandi og lést
þar sem þjóðhetja en um það má lesa í fjölmörgum ævisögum hans.
Stjórnmálaafstaða Byrons hefur án efa haft áhrif á val hins unga og
frjálslynda Gríms á viðfangsefni í lokaritgerð. Byron var jafnframt
flestum öðrum framar í því að skapa heiminn með skáldskap sínum.
Grímur virðist hafa verið á þeirri skoðun að ef hann skildi Byron þá
skildi hann einnig nútímann.
Í formála að Byronsritgerðinni nefnir Grímur þann tilgang sinn
með ritgerðinni að varpa réttu ljósi á Byron, ekki sjálfan sig.36 Hann
tekur sér þannig hlutlæga stöðu gagnvart viðfangsefninu sem svo
mikill styrr hafði staðið um. Ritgerðin byggist á þeim fræðilegu for-
sendum sem mótaðar voru í ritgerðinni um frönsku bókmenntirnar
og formálanum með henni. Í tveimur stórum áföngum, samkeppnis-
ritgerð og formála, hefur höfundurinn byggt upp skilning sem mótast
af þýskri hughyggju og söguhyggju sem oft er rakin til Herders en
Grímur virðist líka sækja til Chateaubriands. Söguhyggju sína styður
34 Kristján Jóhann Jónsson 2004: 19–20.
35 Sjá http://englishhistory.net/byron/life.html; sjá einnig Maurois 1944: 60–64.
Whigs kallaðist breskur stjórnmálaflokkur sem var forveri Frjálslynda flokksins á 19.
öld.
36 „... da det med denne Afhandling er min Hensigt at stille Byron, ikke mig selv, i det
rette Lys ...“ (Grímur Thomsen 1845: ótölusettur formáli, 2. síða).