Són - 01.01.2012, Síða 151

Þórður Helgason
Barnafossar
Árið 1868 birtist eftir Grím Thomsen ljóðið Barna-foss (í Hvítá) í
tímaritinu Þjóðólfi.1 Fram kemur síðar2 að hann hefur ort ljóðið tveimur
árum fyrr en það birtist í Þjóðólfi, eða árið 1866. Kvæðið birtist síðan
að mestu óbreytt í ljóðabókum Gríms undir nafninu Barnafoss. Hér
verður vísað til ljóðsins eins og það birtist í fyrstu ljóðabók Gríms.3
Kvæði undir sama nafni birtist síðar í Verðandi árið 1882 og var höf-
undurinn einn þeirra fjórmenninga sem síðar voru nefndir Verðandi-
menn, Bertel Þorleifsson.4
Það er síður en svo nokkurt einsdæmi að skáld velji sér sama
viðfangsefni í ljóðum. Hitt er sjaldgæft, en ekki óþekkt, að skáld taki
sér fyrir hendur að fjalla um sama viðfangsefni og annað skáld með
það í huga að bæta um betur, eða að minnsta kosti sýna nýja hlið þess.
Barnafoss Gríms Thomsen
Þjóðsagan um Barnafoss er alkunn úr Ævintýrum og þjóðsögum Jóns Árna-
sonar. Hún greinir frá auðugri konu sem bjó að Hraunsási við Hvítá.
Hún átti stálpaða syni. Sunnudag nokkurn að sumri ríður hún til
kirkju ásamt heimafólki sínu en drengirnir verða eftir. Konan tekur
þeim vara fyrir að fara að heiman á meðan. Drengina fýsir þó að fara
á eftir kirkjufólkinu og leggja leið sína yfir steinboga sem lá yfir fossinn.
Þeir líta niður og sundlar og falla niður í iðuna. Er konan kemur heim
finnast drengirnir hvergi en móðurinni berst til eyrna eftir sjónarvotti
að þeir hafi fallið í fossinn. Reiddist konan og lét höggva bogann.
Drengirnir fundust síðar og voru grafnir að Reykholti.5
1 Gr[ímur Þ[orgrímsson] (1868).
2 Grímur Thomsen (1906:13).
3 Grímur Thomsen (1880:43– 44).
4 Bertel Þorleifsson (1882:127–129 ).
5 Jón Árnason II (1953:105–106).