Són - 01.01.2012, Side 164

164 Þórður Helgason
Barnafossarnir tveir
Auðvitað má líta svo á að Barnafoss Bertels Þorleifssonar sé raunsærri
en Gríms. Ljóðið er jarðbundnara og litlum sögum fer af dularfullum
öflum – utan það að í tvígang er fossinn látinn hlæja. Í fyrra skiptið
hlær fossinn er börnin farast í honum: „drengi sundlar, falla í fossinn;
ferlega við í djúpi hlær.“ Lokaorð ljóðsins eru einnig um hlátur fossins:
„Niður í fossinn fellur boginn; ferlega við í djúpi hlær“.
Hafi Bertel gert sér vonir um að bæta um fyrir Grími er ljóst að það
hefur mistekist illa. Jón Ólafsson,25 sem hallaðist fremur að hinu real-
íska í bókmenntum, tók Verðandi afar vel í löngum ritdómi í tímaritinu
Skuld. En honum er síður en svo skemmt er hann víkur að framlagi
Bertels í ritið. Hann er raunar efins um erindi Bertels á skáldabekk
en telur þó að hann hafi nokkra „„venam poeticam“ (skáld-æð)“. Jón
nefnir þó tvö ljóð sem honum þykir nokkuð til um og er Barnafoss
annað þeirra. Um ljóðið ritar Jón:
„Barnafoss“ hefir laglegar lýsingar inni að halda; en sem heild
er kvæðið heldur langt. Eiginlega er kvæðið ekki annað en þjóð-
sagan rímuð og fylt út með lýsing á heimanbúnaði kyrkjufólksins
(sem í sjálfu sjer er góð út af fyrir sig), en í tón, sem ekki á við á
blæ þann, sem annars er yfir efninu í heild sinni.
Þannig er Jón ósáttur við þann hátíða- og gleðitón sem ríkir í fyrsta
hlutanum og þykir illa henta sem inngangur sorgarsögunnar sem fylgir.
Jón ber Barnafossa þeirra skáldbræðra saman og ritar:
Skáldlegri þykir oss óneitanlega meðferð óvinar vors Bessastaða-
Gríms á þessu sama efni … heldur en vinar vors Bertels, og það
þótt Gríms kvæði sje rómantiskt, en Bertels realistiskt, og þó vjer
annars höldum meira upp á realistisku stefnuna en rómantisku.
J.J.26 ritar um Verðandi í Þjóðólf og segist vera „í hálfvandræðum með
hann [Bertel]“ og þau vandræði speglast skýrt í ritdómnum. Um
Barnafoss ritar hann:
25 Jón Ólafsson (1882).
26 J.J. (1882).