Són - 01.01.2012, Blaðsíða 190

190 Ragnar Ingi Aðalsteinsson
eru að yrkja og gefa út ljóð sín í dag, umgangast regluna sem Snorri
Sturluson lagði áherslu á og getið var um hér að ofan.
Tólf alda tryggð
Í bókinni Tólf alda tryggð. Athugun á þróun stuðlasetningar frá elsta þekktum
norrænum kveðskap fram til nútímans er greint frá rannsókn sem sýnir með-
al annars þróun ofstuðlunar og aukaljóðstafa allt frá fyrstu tíð fram
um aldamótin 2000.2 Rannsóknin var þannig gerð að valin voru af
handahófi 1200 braglínupör frá hverri öld þar sem það var hægt (ekki
fundust nema 430 pör frá 9. öld og 15. öld var sleppt); valin voru ljóð
eftir þrjú skáld eða fleiri (frá 10., 11., 12., 13. og 14. öld varð að taka
fleiri en þrjú skáld til að ná 1200 pörum); ljóðstafir hvers braglínupars
voru svo slegnir inn í tölvu og niðurstöðurnar skoðaðar út frá ýmsum
sjónarhornum.3
Þegar litið er sérstaklega á þróun ofstuðlunar og aukaljóðstafa allt
frá fyrstu tíð fram um aldamótin 2000, í rannsókninni sem fyrr var
nefnd (RIA 2012), kemur í ljós að miklar sveiflur hafa orðið hvað
varðar þennan þátt bragarins. Framan af er ofstuðlun afar fátíð og
það sama gildir um aukaljóðstafi. Þessi frávik taka svo að aukast þegar
líður á 14. öld og þegar kemur fram á 16. öld nær sú þróun hámarki.
Heldur dregur úr þessu þegar líður á 17. öld og þegar kemur fram á
18. öld er tíðni ofstuðlunar og aukaljóðstafa orðin svipuð og var fyrir
1300.4
Sú þróun ofstuðlunar og aukaljóðstafa sem hér er lýst er nokkuð
sérkennileg og vekur ýmsar spurningar. Í sjálfu sér þarf engan að
undra þótt bragreglur fari úr skorðum á 14. öld og þróunin árin þar á
eftir er eins og við má búast þegar slíkt er einu sinni farið af stað. Um
þetta leyti er stuðlasetning liðin undir lok á hinum Norðurlöndunum5
og því ekkert undarlegt við það þó að einhvers konar þróun í sömu
átt fari af stað hér á Íslandi. Tvennt er það þó sem mælir gegn því
að hér sé um að ræða áhrif frá grannþjóðunum í þá veru að stuðla-
setning sé á undanhaldi og skáldin horfi fram hjá reglunum að hætti
frænda okkar í Skandinavíu. Í fyrsta lagi verður ekki horft framhjá því
2 RIA 2012.
3 RIA 2012:109 o.áfr.
4 RIA 2012:245 og 265.
5 RIA 2012:26–7.