Són - 01.01.2012, Side 194

194 Ragnar Ingi Aðalsteinsson
Sem dæmi um aukaljóðstafi í kveðskap Jónasar má nefna eftir farandi
vísuhelming:16
(4) allt er nú sem orðið nýtt,
ærnar, kýr og smalinn.
Í þriðju línu vísunnar eru óumdeildir aukaljóðstafir, n í nú og nýtt. Þessi
vísa hefur þó geymst í minni þjóðarinnar sem ein af hennar dýrmæt-
ustu perlum. Þá vaknar spurningin; eru slíkir aukaljóðstafir þá ekki
brot á bragreglum? Um það má væntanlega deila en svo mikið er víst
að listaskáldið góða leyfði sér þetta en þó mjög sjaldan, svo sjaldan að
það er augljóst að hann forðaðist slík frávik markvisst.17 Sumt af því
sem skráð er í gögnunum sem frávik er í raun engin leið að flokka sem
braglýti, sbr. þetta dæmi:18
(5) Það svíður – aldrei oftar, vinur kær!
Þú athvarf skalt í móðurskjóli finna.
Hér má vissulega sjá tvö dæmi um gnýstuðulinn sk í áhersluatkvæðum
í síðlínunni. Þetta er ekki hægt að kalla braglýti vegna þess að báðir
ljóðstafirnir standa í lágkveðum og sá seinni tilheyrir auk þess seinni
hluta af samsettu orði. Annað er ef slíkir aukaljóðstafir standa í há-
kveðum. Hugsum okkur að línurnar úr kvæði Jónasar væru þannig:
(6) Það svíður – aldrei oftar, vinur kær!
*Þú athvarf skalt í fangi móður finna.
Hér eru aukaljóðstafirnir aðskildir en hákveðurnar hefja þá upp og
þeir hljóta óhjákvæmilega að trufla stuðlunina. Þarna skiptir höfuð-
máli hvort um er að ræða hákveður eða lágkveður.
Aukaljóðstafir sem eru aðskildir með heilli kveðu, ef þeir standa
báðir í lágkveðu, hafa hins vegar að öllum líkindum ekki frekar áhrif á
stuðlunina en ef þeir stæðu í sitthvorri braglínunni, sbr.:19
(7) Er faldar tinda fannhvít mjöll
og frýs í mýrarpyttum.
16 Jónas Hallgrímsson 1989:235.
17 Ragnar Ingi Aðalsteinsson 2007:45.
18 Jónas Hallgrímsson 1989:198.
19 Hjálmar Freysteinsson 2012:14.