Són - 01.01.2012, Blaðsíða 199

Fáein orð um ofstuðlun og aukaljóðstafi 199
Umræða
Sú nýja rannsókn sem kynnt var hér að framan tekur til fjögurra skálda
(hagyrðinga) sem hafa gefið út ljóð sín eftir 2000. Þegar litið er til þess
að hér eru skoðuð 1200 braglínupör er nokkuð ljóst að skáldin hafa
góða reglu á stuðluninni. Forvitnilegt er að líta á hliðstæðar tölur frá
18., 19. og 20. öld, þ.e. hjá þeim skáldum sem eru næst okkur í tíma
og bera niðurstöðurnar saman við þær. Tölurnar líta þannig út (hér er
ekki skilið á milli ofstuðlunar í frumlínu og síðlínu né heldur aðgreint
hvort aukaljóðstafir standa hlið við hlið eða aðskildir):

18. öld: ofstuðlun 3; aukaljóðstafir 4 frávik alls 7 (RIA 2012:316–317)
19. öld: ofstuðlun 5; aukaljóðstafir 13 frávik alls 18 (RIA 2012:317–318)
20. öld: ofstuðlun 3; aukaljóðstafir 3 frávik alls 6 (RIA 2012:318–319)
21. öld: ofstuðlun 3; aukaljóðstafir 13 frávik alls 16
Tafla 2. Frávik 21. aldar borin saman við þrjár aldir þar á undan
Sé borið saman við 20. öld er svo að sjá sem nútímaskáldin leyfi sér
meiri frávik en áður var. Það breytist hins vegar þegar við færum okkur
aftur til 19. aldar. Þá er munurinn sáralítill. Ofstuðlun er aðeins tíð-
ari á 19. öld, tala aukaljóðstafa hin sama. Þegar farið er lengra aftur
(einkum á 16. og 17. öld) verður svo munurinn miklu meiri eins og
áður hefur verið rætt um (sbr. myndir 1 og 2).
Þær tölur sem hér eru settar fram segja reyndar alls ekki alla söguna
ef við skoðum virkni þeirra frávika sem hér eru sýnd eða áhrif þeirra
á braginn. Þegar litið er á töfluna hér að ofan kemur í ljós að hjá
Hjálmari er aðeins eitt frávik. Það eru aukaljóðstafir aðskildir í vísu
undir ferskeyttum hætti:24
(8) Lukku mína lofa má
og lengi hana muna.
Aukaljóðstafirnir, m í mína og má, standa báðir í lágkveðum og rísa því
ekki upp gegn hinum eiginlegu stuðlum. Bent skal til samanburðar á (4).
Þar er sams konar stuðlun, aukaljóðstafir í lágkveðum frumlínunnar.
Þar er Hjálmar ekki í slæmum félagsskap. Önnur bók Hjálmars
inniheldur limrur og hin ferhendur, flestar undir rímnaháttum.
24 Hjálmar Freysteinsson 2012:30.