Dagblaðið Vísir - DV - 18.04.2008, Page 13

PV Helgarblað
FÖSTUDAGUR 18. APRlL 2008 13
Vilborg Oddsdóttir, félagsráðgjafi hjá Hjálpar-
starfi kirkjunnar„Sum mál hafa meiri áhrifá mig
en önnur og þá verð ég reið.Til dæmis þegar karlar
svíkja konur fjárhagslega og þær sitja einar eftir með
bömin og skuldirnar."
’IESTA
CASA*
*
um skíðaferðalag sem kostar fjögur fólk sem er í mikilli neyslu og sæk-
þúsund krónur. Þær eru ekki með ir til félagslega kerfisins. Það er al-
kreditkort og hafa ekki aðgang að veg sama hvað við hækkum bætur
peningum. Við erum oft eini að- mikið það verður alltaf til fólk sem
ilinn sem getur aðstoðað fólk. Fé- er í vanda. Svo þurfa líka að vera til
lagsþjónustan fjallar um beiðnir á úrræði þegar óreglufólkið er tilbú-
fundum sínum og það tekur tíma. ið að snúa við blaðinu. Þá verður
En skólaferðalagið er eftir nokkra þaðaðsjáleiðirtilaðbætaaðstæð-
daga. Og fermingar eru hræðilegur ur sínar.
tími fyrir fólk sem á ekki peninga. En grunnþarfirnar verða að vera
Faðirinn er stundum í verri málum fyrir alla svo sem húsnæði, heil-
en móðirin, kannski með meðlags- brigðiskerfl og menntun og öflug
skuldir á bakinu og ekki hægt að endurmenntun."
sækja aðstoð til hans." Er Vilborg bjartsýn á að ástandið
batni?
Flutningar útá land
„Við skráum allt niður hérna, að-
stæður fólks og hvaða aðstoð vantar.
Og því getum við séð mjög vel þær
breytingar sem eiga sér stað í þjóð-
félaginu. Núna höfum við til dæmis
séð þróun í þá átt að fólk flytur meira
út á land til að fá ódýrara húsnæði.
Verð á húsnæði hefúr hækkað svo
gríðarlega á höfuðborgarsvæðinu
og fólk hefur á liðnum árum flutt
mikið á Selfoss og nágrenni, Reykja-
nessvæðið og víðar í nágrenni við
höfuðborgarsvæðið til að flýja hátt
leiguverð. Og nú sjáum við að fólk
er í auknum mæli að taka sig upp og
flytja lengra út á landsbyggðina. Fólk
fær einbýlishús leigt fyrr fjörutíu
þúsund krónur á mánuði úti á landi
en það fær ekki einu sinni leigt her-
bergi fýrir þessa upphæð í borginni.
Ég sé dæmi um að leiguverð fyrir
þriggja herbergja íbúð er hundrað
og fimmtíu þúsund hér í borginni.
En sem betur fer er líka til fólk sem
leigir út íbúðir sínar á sanngjörnu
verði án þess að okra."
En hvaða áhrifhefur staifið haft á
Vilborgu sjálfa?
„Þó að ég sé sjálf í öflugum líf-
eyrissjóði og borgi viðbótarlífeyr-
isspamað keypti ég mér samt sjúk-
dómatryggingu að auki. Ég hef séð
allt of mörg dæmi um fullvinnandi
fólk sem missti heilsuna og hefur í
kjölfarið misst allt. Það er ekki hægt
að lifa af sjúkradagpeningum, það
er hræðilega lág upphæð. Ég hef séð
marga sem missa heilsuna koma
hingað og því finnst mér sjúkdóma-
trygging hjá tryggingafyrirtæki nauð-
synlegfyrirmig."
Er hcegt að útrýma fátækt?
„Þó að ástæður fátæktar geti
verið margvíslegar eins og hér hef-
ur verið rakið er auðvitað líka til
„Já, ég er bjartsýn. Það er verið að
vinna í tryggingarmálum og endur-
menntun og endurhæflngu. Og ég
hef trú á að Jóhanna Sigurðardóttír
félagsmálaráðherra getí ýtt ýmsu úr
vör. f gangi eru lflca góð endurhæf-
ingarverkefni eins og Kvennasmiðja,
Hringsjá og Janus.
Margir fátækir telja sig ekki eiga
erindi innan um annað fólk og ein-
angrast. En það má nefna að til er
fólk sem gerir ýmislegt gott fýrir fólk
með litla peninga. Gunnar Kvaran
býður til dæmis upp á tónleikaröð
sem er ókeypis og öllum opin. f ár er
tónleikaröðin á Kjarvalsstöðum og
hann fær frábært listafólk í lið með
sér. Sumir sem sækja þetta hafa ekki
verið útí á meðal fólks lengi en geta
nú notið tónlistar. Þetta getur verið
leið út úr ástandinu sem það lifir í
og út til manna aftur.”
Við segjum spjallinu lokið en
Vilborg opnar að lokum dyrnar að
birgðageymslu Hjálparstofnunar
kirkjunnar. Þar eru frystfldstur með
silungi, kjúklingi og fleiru. Hillur með
kaffi, grænmetí og öðrum dagleg-
um nauðsynjavörum. Bamamatur,
barnaföt, bækur og fleira nauðsyn-
legt. En þar sem hún sýnir birgðim-
ar tekur hún fram að bömum er ekki
leyfilegt að koma með foreldrum
þegar sótt er um aðstoð. Börn eiga að
fá að vera saklaus og ekki uppfull af
áhyggjum yfir því hvaðan maturinn
kemur. Foreldrum finnst nógu erf-
itt að koma og fá skammtaðan mat í
poka og sumir segjast aldrei mundu
hafa komið nema vegna bamanna.
Þó er ljóst eftir spjallið við Vilborgu
að sum íslensk böm finna það á eig-
in skinni að fimm þúsund krónur
geta skipt sköpum fyrir fjárhag fjöl-
skyldunnar og það er til fátækt í rfld-
dæminu íslandi.
Helga er skjólstæöingur Hjalparstarfs kirkjunnar. Hún lenti i
vinnuslysi og er sjötíu og fimm prósent öryrki. En hún er stað-
ráðin í að mennta sig til að bæta hag sinn og barna sinna.
Mér hefúr verið
hiálna öðrum
Hún er 38 ára, tveggja barna móðir, nýorðin anima
og ætlar að ljúka stúdentsprófi í vor. Hún lenti í
slysi við vinnu og er sjötíu og fimm prósent öryrki
sem þarf að lifa með verkjum upp á hvern dag. Hún
kýs að koma ekki fram undir fullu nafni.
„Ég varð ófrísk 18 ára. Hætti í skóia og vann í
fiski úti á landi. Þetta var ótrygg vinna, stundum
var atvinnuieysi og svo var ég heima með dæturnar
iíka þannig að ég sit ekki á digruin sjóðum. En ég er
í fjölbrautaskóla til að bæta stöðu mína. Ég skildi
árið 2000 og þó minn fyrrverandi vinni á sjónum
er hann ekki til í að taka nægan þátt í kostnaðinum
við uppeldið. Nýlega fermdist yngri stelpan, báö-
ar hafa þær þurft að vera í tannréttingum og eldri
dóttir mín býr hjá mér með barnabarnið. Þetta
kostar. Dóttirin var veik á meðgöngu og hefur ekki
rétt á nema fjörutíu og fimm þúsund króna fæð-
ingarorlofi á mánuði. Það er því ekki hægt að biðja
hana um að borga heim."
YFIRDRÁTTARLÁN OG VEÐSETNING
„Ég skrifaði undir íbúðarkaup árið 2004 rétt
áður en félagslega húsnæðiskerfið breyttist og
komst því í mína íbúð. En ég er með allt veðsett í
topp. Nýlega tók ég rúmlega milljón króna lán með
veði í íbúðinni til að greiöa niður milljón króna
yfirdráttarlán. Vextirnir voru fimmtán þúsund á
rnánuði. Ég vil ekki vera í vanskilum. Sleppi því
frekar að kaupa í matinn. Eg leitaöi til „Féló" vegna
fjárhagserfióleika en var sagt að ég gæti ekki fengið
hjálp því ég væri ekki i vanskilum. Ég spuröi hvorl
milljón króna yfirdráttur væri ekki vanskil en svo
virtist ekki vera. Þetta var ekki komið í iögíræðing
svo ég fékk ekki aðstoð. Mér hefur verið ráðiagt að
selja íbúðina til að losa um peninga en það er bara
rugl! Eg get ekki leigt á frjálsum markaði."
BERST ÁFRAM TIL AÐ BÆTA HAG SINN
llvaða álirifliafa litilfjárráð á lieilsiina og svefii-
illll?
„Það hefur Jiau áhrif að ég er á kvíða- og þung-
lyndislyfjum. Allar tekjur mínar fara í húsnæði og
vexti og þessar föstu skuldir. Ég sé aldrei peninga.
Ororkubætur, meölag og skítur og kanill úr lífeyr-
issjóði ná ekki upp í tvö hundruð þúsund á mán-
uði og ég sé fyrir dætrum mínum og nú er komiö
barnabarn. Fyrrverandi eiginmaður minn tekur
ekki þátt eins og skyldi, hann taldi sig ekki vera
aflögufæran um að borga til dæmis í tannrétting-
unum. Ég veiti mér aldrei neitt, reyki ekki, drekk
ekki og kaupi alltaf inn í magni og horfi í krónur og
aura. Ég kaupi mér aldrei fiit eða skó, en Jiurfti að
gera það núna fyrir fermingu dóttur minnar, }>að
voru tíu þúsund krónur og það var erfitt.
Við eigum að vera svo rík Jijóð. Ég hlæ bara að
því. Hvílíkt bull, allavega hvernig það snýr að mér.
Ég þrái að geta farið út í biið og bara keypt í matinn
það sem mig langar í. Minn lúxus er að borga tvö
þúsund níu hundruó og níutíu krónur á mánuði í
Ilreyfingu og svo er það lúxus hjá mér ef ég kaupi
Iambabóg í Bónus eða fæ kjúkling hjá Hjálparstarfi
kirkjunnar. Ég held að fólk sem á peninga, fer út í
búð og getur keypt sér það sem það langar í í mat-
inn átti sig ekki á því að í Jiessu samfélagi er fullt
af fólki sem getur bara keypt einn mjólkurlítra þótt
það vanti tvo."
FRAMTÍÐARDRAUMUR
„Það er dýrt aö vera ineð ungling. Buxurnar á
unglinga kosta fjórtán til sautján þúsund og mað-
ur liefur ekkert efni á þessu en óttast að þau verði
íyrir aökasti í skóla. Ég hef aldrei getað borgað sjálf
svona dýrar buxur. Ég sæki mér bara hjálp því ég
ætla að berjast og mennta itiig til að bæta stööu
mína oggeta svo hjálpað öðrum í framtíðinni. Ég er
lífsreynd og tel mig hafa miklu að miðla til annarra
og stefni á háskólanáin í félagsráðgjöf."
Ili’aða lijtili> lujiirIniJ'engið lijá lljátljHtrstarfikirkj
iiiinar?
„Vá, ótrúlega mikla hjálp. Vilborg Oddsdottir er
engill og þaö er gott aö geta komiö þangað, létt á sér
og fengiö ráö. Svo hef ég fengið aðstoð með ýmis-
legt hjá Ilálparstarfi kirkjunnar. Éghef haft áhyggj-
ur af því að geta ekki gefið dætrum niínum jólagjöf
og inér hefur hreinlega horist óvænt hjálp. Ég er
þakklát og ætla síðar að hjálpa öðrum.
Það er erfiðara að leita sér aöstoöar hjá iiðr-
uni hjáiparsamtökum. Þar þarf maður aö standa
í langri biðröð úti á götu. Og ég hef tekið eftir því
að fólkið sem bíöur er að springa ur spiki. Þetta
er ekkert nema kolvetni og óhollusta sem þar er
að fá, því sum fyrirtæki gefa mikið af fitandi mat
í svona lijálparstarfsemi, því miður. En saga mín
er slík að ég fór ung að eiga börn, hælti í námi og
vann ótrygga verkamannavinnu úti á landi. Við
skildum og ég lenti í slysi og hef verið á örorku-
bótum. Því á ég ekki rétt á góðum greiðslum úr
lífeyrissjóðum. En ég ætla ekki að strögla í ellinni
og er því aö herjast við að mennta mig til að bæta
stöðu okkar."
Ríkaröur lenti í slysi og hefur átt erfitt meö að vinna síðan.
Hélt égyrði efnaður
Ríkarður er iðnmenntaður mað-
ur og vann sem slíkur þar til hann
lentí í alvarlegu slysi fyrir mörgum
árum. Hann kýs að koma ekki fram
undir fullu nafni. „Ég átti mitt hús-
næði, var með fimm manna fjöl-
skyldu og var í hörkuvinnu. Ég hélt
að ég yrði örugglega efnaður mað-
ur þegar fram liðu stundir og taldi
mig því ekki þurfa að borga í sjóði.
Ég tók góðri heilsu sem sjálfsögð-
um hlut. En ég átti í erfiðleikum út
af þessu slysi í tvö ár og skildi síðar.
Ég tók stundum spretti í vinnu eftir
slysið en hafði ekki heilsu í að vinna
við mitt fag og leitaði í önnur störf
til sjós og lands. En það var erfitt að
missa tekjurnar sem ég hafði haft
og ég varð skuldugur og eignalaus."
„í dag er ég öryrki og get bara
unnið léttari störf. Þegar ég sæki um
vinnu er bara hlegið að mér, sex-
tíu og sex ára manninum, ég þyki
of gamall. Maður missir kjarkinn
og upplifir höfnunartilfinningu við
það að vera án vinnu. Ég hef núna
bara hundrað og þrjátíu þúsund
krónur á mánuði til að lifa af. Það
eru örorkubætur og smávegis úr líf-
eyrissjóði. Ég ætti nú að geta skrimt
af þessu ef ég væri ekki með gamlan
yfirdrátt. Svo veit ég að margir hafa
það svo miklu verra en ég bæði hér
á landi og úti í heimi. Það á ekki við
mig að tala um þetta. Ég ólst upp
við að bíta á jaxlinn og vil ekki vera
að barma mér."
Ríkarður er hressilegur og karl-
mannlegur í tali. Léttur og við-
ræðugóður og erfitt að ímynda sér
að hann sé einn af skjólstæðingum
Hjálparstarfs kirkjunnar.
„Eg leigi í félagslega kerfinu.
Það breytti miklu að komast inn í
góða íbúð. Ég var í verri málum þau
fimm ár sem það tók mig að kom-
ast inn í félagslega húsnæðiskerfið.
Ég fæ bara kvíðakast þegar ég tala
um þetta. í dag kemst fólk ekki upp
með að borga ekki í sjóði til fram-
tíðar, sem betur fer. En það er um-
hugsunarvert að fólki finnst sjálf-
sagt að hafa góða heilsu."