Peningamál - 01.08.2000, Blaðsíða 2

PENINGAMÁL 2000/3 1
Vegna lægra gengis krónunnar hafa horfur um
verðbólgu á þessu ári versnað frá því í vor. Seðla-
bankinn spáir því nú að hún verði rúmlega 5½% frá
upphafi til loka árs. Miðað við óbreytt gengi mun
verðbólga hjaðna nokkuð á næsta ári eða í tæp 4%
yfir árið. Það er meiri verðbólga en í viðskipta-
löndum og meiri en ásættanlegt er. Það kemur í ljós
á næstu mánuðum hvort verðbólga hjaðnar hraðar
sakir lækkaðs bensínverðs, slaknandi spennu á hús-
næðismarkaði og hjöðnunar ofþenslu. Tölur fyrir
júní sýna hins vegar að húsnæðisverð var enn að
hækka, og engin ótvíræð merki eru í mældum hag-
stærðum um að ofþensla sé tekin að hjaðna. Horfur
um mun minni hagvöxt á næsta ári, m.a. vegna niður-
skurðar aflaheimilda, og atburðir á fjármálamörk-
uðum á síðustu vikum gætu þó stuðlað að hjöðnun
hennar á næstunni. Ekki er hins vegar útlit fyrir að
viðskiptahalli minnki mikið í bráð. Hann verður því
áhættuþáttur sem hagstjórn þarf að glíma við. Í
meginatriðum stendur því sú greining sem sett var
fram í síðasta hefti Peningamála.
Gengi krónunnar varð fyrir verulegum þrýstingi
um miðjan júní og aftur í fyrri hluta júlí. Svo virðist
sem væntingar um að gengið gæti haldist jafnhátt og
það var í lok maí hafi dvínað vegna lakari horfa um
fiskafla, viðskiptajöfnuð og verðbólgu. Í báðum til-
fellum seldi Seðlabankinn gjaldeyri á millibanka-
markaði fyrir verulegar fjárhæðir. Markmið inngrip-
anna var ekki að verja ákveðið gengisstig, heldur að
koma í veg fyrir að felmtur og skammtímavæntingar
yllu óeðlilega mikilli og snöggri lækkun gengisins og
sköpuðu þannig óhóflegar sveiflur. Gengið lækkaði
enda umtalsvert og var þegar lægst var rúmlega 6½%
lægra en í lok maí, en styrktist síðan töluvert seinni
hlutann í júlí.
Inngrip Seðlabankans veiktu hreina erlenda stöðu
bankans þar sem erlend skammtímalán voru tekin til
að fjármagna þau, en gjaldeyrisforðanum var haldið
stöðugum. Enda þótt Seðlabankinn hafi aðgang að
verulegum erlendum skammtímalánum hefur hann
hug á að bæta erlenda stöðu sína á ný. Hann mun því
nýta færi sem kunna að gefast til að kaupa gjaldeyri
á millibankamarkaði án þess að það veiki krónuna.
Slík gjaldeyriskaup munu því ekki endurspegla
ásetning af hálfu Seðlabankans að hafa sérstök áhrif
á gengi krónunnar.
Hinn 13. júlí sl. var millibankamarkaði með
gjaldeyri lokað í tvo tíma að kröfu meirihluta við-
skiptavaka. Seðlabankinn telur lokunina hafa verið
afar óheppilega og telur að endurskoða þurfi reglur
um millibankamarkað með gjaldeyri til að koma í
veg fyrir svipaða atburði í framtíðinni.
Seðlabankinn hækkaði stýrivexti sína um hálft
prósentustig 19. júní sl. Vaxtamunur gagnvart út-
löndum hefur haldist í sögulegu hámarki í framhaldi
af því, en aðhaldsstig peningastefnunnar hefur þó
rýrnað nokkuð síðustu vikur ef tekið er mið af raun-
vöxtum og lægra gengi. Meðan verðbólguhorfur
breytast ekki til hins betra frá því sem nú er og of-
þensla er viðvarandi mun Seðlabankinn fylgja að-
haldssamri peningastefnu. Hann mun hins vegar
fylgjast mjög grannt með hugsanlegum vendipunkt-
um í þróuninni. Peningastefnan mun á næstunni miða
að því að verðbólga náist niður á svipað stig og í við-
skiptalöndum þegar horft er 1-2 ár fram í tímann.
Þróun helstu vísbendinga næstu mánuði mun varpa
frekara ljósi á það hvort nauðsynlegt reynist að herða
enn frekar að í peningamálum til að ná þessu mark-
miði eða hvort ofþensla hjaðnar svo hratt að núver-
andi aðhaldsstig, eða jafnvel minna, nægi til.
Inngangur
Stefnan í peningamálum beinist að hjöðnun verðbólgu