Peningamál - 01.08.2000, Blaðsíða 17

16 PENINGAMÁL 2000/3
Lækkun evrunnar er ekki merki um veikleika mynt-
bandalagsins…
Rúmlega eitt og hálft ár er nú liðið frá stofnun Efna-
hags- og myntbandalags Evrópu (EMU). Fyrstu 16
mánuði tilveru hennar hneig gengi evrunnar jafnt og
þétt og í maí sl. hafði gengi hennar lækkað um hart-
nær fjórðung gagnvart Bandaríkjadal. Síðan þá hefur
evran rétt nokkuð úr kútnum. Lækkun evrunnar hefur
orðið tilefni töluverðrar umræðu, þar sem því hefur
verið slegið föstu að lækkun evrunnar sýni að hún sé
veikur gjaldmiðill og að aðild að myntbandalaginu sé
því lítt fýsilegur kostur. Jafnvel hefur verið gengið
svo langt að segja lækkun evrunnar svik við þegna
aðildarríkja sem hafi verið lofað sterkum gjaldmiðli.
Þetta eru ótímabærar yfirlýsingar að ekki sé meira
sagt, því að alltof skammur tími er liðinn til þess að
réttlætanlegt sé að kveða upp dóm um árangurinn. Til
þess þarf mun lengri tíma. Að auki byggja slíkar yfir-
lýsingar á misskilningi á hugtakinu traustur eða
sterkur gjaldmiðill. Að gjaldmiðill sé sterkur þýðir
ekki að gengi hans fari ævinlega hækkandi gagnvart
öðrum gjaldmiðlum, heldur að kaupmáttur hans inn-
an myntsvæðisins sé tryggur. Seðlabanki Evrópu hef-
ur lagt áherslu á að bankann varði einungis um „innri
styrkleika“ evrunnar. Gengi evru gagnvart öðrum
gjaldmiðlum skiptir bankann aðeins máli að því leyti
sem það hefur áhrif á verðlagsþróun á evrusvæðinu.
Vonbrigði margra með gengisþróun evrunnar má
e.t.v. rekja til óraunhæfra væntinga áköfustu tals-
manna myntbandalagsins á fjármálamörkuðum í
upphafi, sem byggðar voru á samsvarandi misskiln-
ingi á því hvað sterkur gjaldmiðill felur í sér og sýna
nokkurn skort á sögulegri yfirsýn.
Frá því í byrjun 8. áratugarins hefur gengi helstu
gjaldmiðla heims verið ákvarðað á markaði, án veru-
legra beinna afskipta stjórnvalda. Þetta hefur haft í
för með sér verulegar sveiflur í gengi þeirra, þvert á
væntingar margra hagfræðinga þess tíma. Sveiflurnar
hafa stundum verið öfgakenndar, t.d. hækkun Banda-
ríkjadals um miðjan 9. áratuginn eða japanska jens-
ins um miðjan 10. áratuginn. Sé lækkun evrunnar frá
stofnun EMU skoðuð í þessu samhengi er hún um-
ARNÓR SIGHVATSSON1
Horfur á jafnari hagvexti í heiminum á næstunni
Staða efnahagsmála í heiminum hefur tekið töluverðum umskiptum á sl. ári. Hagvöxtur er nú til muna
jafnari en áður. Efnahagsbati í Evrópu, sem lengi mátti búa við dræman hagvöxt á meðan hagvöxtur í
Bandaríkjunum var með mesta móti, er kominn vel á skrið og í ýmsum ríkjum Asíu, sem fjármála- og
gjaldeyriskreppa skók á árunum 1997-1999, og víðar fer hagvöxtur ört vaxandi. Helsta undantekningin
er framvinda efnahagsmála í Japan sem enn er tvísýn, þótt binda megi vonir við að nú hilli undir betri
tíð eftir heilan áratug stöðnunar. Misjöfn efnahagsþróun austan Atlantshafs og vestan er helsta skýring
þess að gengi evrunnar gagnvart Bandaríkjadal fór lækkandi frá stofnun myntbandalagsins þar til í maí
sl. Nú bendir hins vegar margt til að þær aðstæður sem ollu þessari gengisþróun séu að breytast. Á
heildina litið virðast horfur í heimsbúskapnum nú bjartari en um nokkurra ára skeið og spáir OECD
3,7% hagvexti í aðildarlöndunum á yfirstandandi ári og 3,1% vexti á því næsta, sem er töluvert meiri
hagvöxtur en undanfarin ár.2
1. Höfundur er deildarstjóri á hagfræðisviði Seðlabanka Íslands. Grein
þessi er að mestu byggð á upplýsingum sem tiltækar voru hinn 6. júlí
en tillit hefur verið tekið til gengisþróunar til 20. júlí.
2. OECD Economic Outlook nr. 67, júní 2000. Sjá yfirlit efnahagsþróunar
í heiminum í töflu 16 á bls. 67 í töfluviðauka.