Peningamál - 01.08.2000, Blaðsíða 6

án fiskvinnslu og stóriðju og í smásöluverslun er hins
vegar meiri. Greiðslukortavelta hefur hjaðnað úr
rúmri 15% raunaukningu frá fyrra ári á vormánuðum
í fyrra í um 6% nú. Þótt hægari aukning sé þannig
ótvíræð er hún samt enn fyrir ofan það stig sem við-
heldur ofþensluástandi.
Tölur af vinnumarkaði sýna ótvírætt meiri spennu
en í fyrra, enda er atvinnuleysi minna og skráð laus
störf hjá vinnumiðlunum fleiri. Meiri útgáfa atvinnu-
leyfa til útlends vinnuafls en í fyrra léttir hins vegar
eitthvað á spennunni, en er jafnframt til vitnis um
mikla eftirspurn eftir vinnuafli.
Peninga- og útlánastærðir gefa nokkuð blandaða
mynd. Annars vegar hefur dregið umtalsvert úr aukn-
ingu peningamagns og sparifjár, en hins vegar er út-
lánaaukning enn langt fyrir ofan það sem samrýmist
stöðugleika og lágri verðbólgu, og á suma mæli-
kvarða er hún meiri en í fyrra. Á fyrri árshelmingi
hefur fasteignaverð hækkað umtalsvert, en þó minna
en í fyrra. Hækkun hlutabréfaverðs er hins vegar lítil.
Ríkisfjármál fyrri árshelmings styðja þessa niður-
stöðu
Tekjur ríkissjóðs fyrstu 6 mánuði ársins voru 100,7
ma.kr., gjöld 90,1 ma.kr. og tekjur umfram gjöld því
10,6 ma.kr. Á sama tíma í fyrra voru tekjur rúmir
90½ ma.kr., útgjöld 82 ma.kr. og afgangurinn 8½
ma.kr. Ef litið er framhjá vaxtagjöldum, sem eru
oftalin í greiðslutölum ársins, er batinn talsvert meiri,
rúmir 4 ma.kr. milli ára. Tekjur ríkisins á fyrri helm-
ingi ársins voru 11,2% hærri en á sama tíma 1999.
Hækkunin milli ára er ríflega 5% umfram hækkun
launa og verðlags. Ef litið er framhjá eignasölu er
nafnhækkun tekna það sem af er ári 11,4%, en fjár-
lög gerðu ráð fyrir 4,5% hækkun milli áranna 1999
og 2000. Það eru fyrst og fremst beinir skattar sem
eru að hækka umfram áætlanir og hafa skilað 19%
meira en á sama tíma í fyrra. Hækkun milli ára var
áætluð 5½% á fjárlögum. Veltuskattar og aðrir
óbeinir skattar hafa nú skilað 8,8% meira en á sama
tíma í fyrra, en áætluð árshækkun var 5,4%.
Útgjöld ríkissjóðs eru nú 10% hærri en á sama
tíma í fyrra, um 4% hærri að raungildi. Vaxtagreiðsl-
ur hafa hækkað um 30% eða 2,1 ma.kr. frá fyrri
helmingi síðasta árs, nær eingöngu vegna mikillar
innlausnar spariskírteina. Meginhluta þeirra vaxta er
löngu búið að færa til gjalda í ríkisreikningi og heim-
ilisbókhaldi spariskírteinaeigenda þótt þeir komi
fram í greiðslum nú. Því er eðlilegra að líta á þróun
gjalda án vaxta. Þau eru 8% hærri en á sama tíma í
fyrra (rúm 2% umfram verðlag), en samkvæmt fjár-
lögum var gert ráð fyrir um 3½% nafnhækkun milli
ára á greiðslugrunni.
Á fyrstu 6 mánuðum ársins 2000 hefur nettóinn-
heimta lána og skammtímakrafna verið um 3 ma.kr.
á móti 4 ma.kr. útstreymi á sama tíma 1999. Munar
mest um að talsverður hluti hlutafjársölu ríkisins á
síðustu mánuðum 1999 kom ekki til greiðslu fyrr en
PENINGAMÁL 2000/3 5
Tafla III Yfirlit ríkisfjármála
Fjárlög1 Janúar-júní2
Milljarðar króna 1999 2000 1997 19984 1999 2000
Tekjur................................................................... 184,8 209,9 64,1 79,3 90,6 100,7
Gjöld .................................................................... 182,4 193,2 66,9 75,7 81,9 90,1
Tekjuafgangur ...................................................... 2,4 16,7 -2,8 3,6 8,6 10,6
Veitt lán og hlutafé3............................................. 14,2 4,2 -2,6 2,3 -4,2 0,0
Hrein lánsfjárþörf ................................................ -16,7 -21,0 5,4 -5,9 -4,4 -10,7
Innlend lántaka, nettó .......................................... -8,5 -12,1 13,7 6,3 -8,9 -9,6
Erlend lántaka, nettó............................................ -15,3 -10,4 -2,2 -5,4 -0,5 -1,4
Greiðsluafgangur ................................................. -7,1 -1,5 6,1 6,9 -5,0 -0,4
Ríkisverðbréf Seðlabanka.................................... 0,0 0,0 0,9 0,3 1,3 2,5
Ríkisverðbréf annarra: álag á lánamarkað........... -8,5 -12,1 12,9 6,0 -10,2 -12,1
1. Rekstrargrunnur. 2. Greiðslur. 3. Innheimta umfram útgreiðslur. Sérlegar greiðslur til lífeyrissjóða ríkisstarfsmanna innifaldar. 4. Mikil hækkun tekna og
gjalda frá 1997 er að hluta vegna bókhaldsbreytinga.