Peningamál - 01.08.2000, Blaðsíða 39

38 PENINGAMÁL 2000/3
raunar skýrist nánast eingöngu af hækkun Íslenska
hugbúnaðarsjóðsins hf. Á það ber að líta að í mörg-
um tilvikum eru lítil viðskipti að baki lækkunum
félaga. Skýringar þessara lækkana yfir markaðinn má
helst rekja til breyttra aðstæðna á fjármagnsmarkaði
og breyttra efnahagshorfa. Þá er ekki ólíklegt að
leiðrétting sé að eiga sér stað, einkum sé litið á sam-
leitni þróunarinnar hér og erlendis. Mikið framboð
hlutafjár á frummarkaði að undanförnu kann einnig
að hafa haft áhrif á verðmyndun á eftirmarkaði.
Sterkari tengsl verðbreytinga við erlenda markaði
Það sem athyglisverðast kann að vera við verðþróun-
ina undanfarið er að hún virðist ekki óháð þróun
hlutabréfavísitalna erlendis, sem styrkir þá skoðun að
fjármagn flæði nú frjálsar á milli íslenska hlutafjár-
markaðarins og annarra markaða. Aukin virkni fjár-
festa að þessu leyti hefur þau áhrif að meira jafnvægi
verður milli verðs á mörkuðum. Séu íslensk hlutabréf
og erlend að einhverju leyti samkynja vara í augum
fjárfesta og ekki verulegur munur á aðgengi ættu slík
áhrif að vera til staðar. Mynd 6 sýnir gengisþróun 12
hlutabréfavísitalna, þar á meðal íslensku úrvalsvísi-
tölunnar sl. tvö ár. Leitni þróunarinnar er í stórum
dráttum ekki ólík. Íslenska vísitalan tók ásamt hinni
sænsku forystuna haustið 1999 en hefur nálgast hinar
aftur. Af hlutabréfamörkuðum Norðurlanda er hér
aðeins sleppt þeim finnska og einnig er bandarísku
Nasdaq-vísitölunni sleppt, en þær hækkuðu mun
meira á þessu tímabili en þær vísitölur sem hér eru
sýndar.
Íslenskur hlutafjármarkaður í alþjóðlegum saman-
burði
Markaðsvirði hlutabréfa á VÞÍ jókst um 140 ma.kr. á
síðasta ári og var um 370 ma.kr. um síðustu áramót.
Um mitt ár 2000 hafði það aukist í 425 ma.kr.
Meðalvirði félaga á aðallista hefur einnig hækkað
verulega þótt vísitala listans sé nánast í sömu stöðu
og um áramót. Þrátt fyrir þetta er íslenski hlutafjár-
markaðurinn ekki stór á alþjóðlegan mælikvarða.
Tölur um alþjóðlegan samanburð má sjá í töflu 3 en
þær eru að mestu byggðar á ritinu Emerging Stock
Markets Factbook 2000. Þar er birt ítarleg samantekt
um skipulega hlutafjármarkaði í 81 nýmarkaðsríki,
og til samanburðar eru einnig birtar helstu lykiltölur
um þá 30 hlutafjármarkaði í heiminum sem teljast
þróaðir.4 Íslenski hlutafjármarkaðurinn telst vera
þróaður og miðað við markaðsvirði um síðustu
áramót var hann sá næstminnsti í þeim hópi. Hann er
þó mun stærri en margir nýmarkaðanna, t.d. lítið eitt
stærri en markaðir Óman og Trínidad&Tobagó, en
aðeins á við u.þ.b. helming þess tékkneska og
þriðjung þess perúíska. Á mælikvarða markaðsvirðis
sem hlutfalls af landsframleiðslu sker smæð íslenska
markaðarins sig ekki lengur úr meðal þróuðu mark-
aðanna. Veltuhraði er langminnstur í fjórum þróuðu
ríkjanna, í Lúxemborg, Bermúda, Quatar og á Ís-
Heimild: VÞÍ. 1999 2000
Gengi 6 stærstu atvinnugreina á VÞÍ
1999-2000
J F M A M J J Á S O N D J F M A M J
80
100
120
140
160
180
200
220
240
260
280
300
320
340
31.des. 1998=100
Sjávarútvegur Fjármál og tryggingar
Samgöngur Iðnaður og framleiðsla
Hlutabréfasjóðir Upplýsingatækni
Mynd 5
Heimild: Datastream.
1998 1999 2000
Hlutabréfavísitölur nokkurra landa
júní 1998 - júní 2000
J Á S O N D J F M A M J J Á S O N D J F M A M J
60
80
100
120
140
160
180
200
30. júní 1998=100
Ísland Danmörk Noregur
Svíþjóð Bretland Þýskaland
Frakkland Spánn Ítalía
Holland USA (S&P500) Japan
Mynd 6
4. Hlutafjármarkaður færist í hóp þróaðra markaða ef hann uppfyllir tvö
skilyrði. Þjóðartekjur á íbúa skulu vera nægilega háar til að landið telj-
ist hátekjuland skv. skilgreiningu Alþjóðabankans, en árið 1997 voru
það 9.656 Bandaríkjadalir á íbúa. Einnig þarf hlutfall markaðsvirðis
hlutafjár af landsframleiðslu að vera hátt miðað við það sem gerist
meðal nýmarkaðsríkja, og skal þá ekki meðtalinn sá hluti markaðarins
sem af einhverjum sökum stendur erlendum fjárfestum ekki til boða.