Peningamál - 01.08.2003, Blaðsíða 11

Útflutningur jókst um 4,8% á fyrsta fjórðungi árs-
ins og innflutningur dróst lítillega saman. Framlag
utanríkisviðskipta til hagvaxtar á fyrsta fjórðungi árs-
ins nam því u.þ.b. 1½%. Margt bendir til þess að
framlag utanríkisviðskipta til hagvaxtar á öðrum
fjórðungi ársins verði neikvætt, eins og fram kemur
hér að framan, en vöxtur fjármunamyndunar gæti
orðið meiri.
Velta í verslun, þjónustu, byggingarstarfsemi og
iðnaði á innanlandsmarkað fer vaxandi
Virðisaukaskattskýrslur fyrstu fjóra mánuði ársins
sýna verulegar breytingar á veltu samanborið við
sama tíma 2002. Mikil raunveltuaukning varð í
smásölu, heildsölu og þjónustu og alger viðsnúning-
ur í byggingarstarfsemi og mannvirkjagerð. Raun-
veltuaukningin fyrstu fjóra mánuði ársins var í
smásölu 3,5% (-2,4% 2002), 3,6% í heildsölu án
eldsneytis (-2,4% 2002) og 11,9% aukning var í
byggingarstarfsemi í stað 17,4% samdráttar fyrstu
fjóra mánuði 2002. Þá nær iðnaðarframleiðslan á
innanlandsmarkað sér aftur á strik eftir stöðugan
samdrátt frá því á vori 2002.
Innlend eftirspurn
Vöxtur einkaneyslu var líklega ívið veikari á öðrum
fjórðungi ársins
Uppsveiflan í einkaneyslu á fyrsta ársfjórðungi var
afdráttarlaus og í takt við batamerki sem sáust árs-
fjórðungana á undan. Að hluta til var að vísu um svo-
nefnd grunnáhrif að ræða, þ.e.a.s. vöxtur milli ára
sem fremur stafar af slaka í einkaneyslu á fyrsta
fjórðungi 2002 en aukningu frá næsta ársfjórðungi á
undan. Þær vísbendingar um eftirspurn á öðrum árs-
fjórðungi sem fyrir liggja benda til þess að vöxturinn
sé minni en á fyrsta ársfjórðungi, að hluta til vegna
minni grunnáhrifa. Þannig virðist t.d. vöxtur
greiðslukortaveltu, bifreiðaskráninga og innflutnings
neysluvöru hafa verið minni á öðrum ársfjórðungi en
þeim fyrsta. Einkum dró snögglega úr vexti greiðslu-
kortaveltu í apríl og maí. Vöxturinn tók hins vegar
við sér í júnímánuði.
Lækkun væntingavísitölu Gallup í júní bendir í
sömu átt, þótt það sé háð nokkurri óvissu, en hún
hafði hækkað samfleytt í fimm mánuði. Vísitölur
væntinga til sex mánaða og mats á núverandi ástandi
lækkuðu umtalsvert. Hugsanlegt er að sveiflur
vísitölunnar tengist að einhverju leyti kosningum í
maí og vaxandi áhyggjum af neikvæðum hliðaráhrif-
um fyrirhugaðra stórframkvæmda sem einkennt hafa
umræðuna að kosningum loknum.
Á hinn bóginn er ekki annað að sjá en eftirspurn
eftir húsnæði haldi áfram að aukast. Verð íbúðarhús-
næðis heldur áfram að hækka mun meira en sem
nemur almennum verðhækkunum og útlán til
íbúðakaupa hafa sjaldan verið meiri.
10 PENINGAMÁL 2003/3
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1
1998 1999 2000 2001 2002 2003
0
6
12
18
24
-6
-12
Hagvöxtur, einkaneysla, útflutningur (%)
0
12
24
36
48
-12
-24
Fjármunamyndun (%)
Ársfjórðungslegur hagvöxtur 1999-2003
Magnbreyting frá sama ársfjórðungi fyrra árs
Fjármunamyndun
Hag-
vöxtur
Útflutningur
2003
Mynd 7
Heimild: Hagstofa Íslands.
62,3%
Einka-
neysla
mánuðum ársins aðeins um 4% frá sama tíma í fyrra,
sem er langtum minna en verðlækkun afurða í krónum
talið. Hér er um innri vanda sjávarútvegsins að ræða,
sem gengisstefnan getur ekki ráðið bót á. Þá hafði hátt
olíuverð á fyrsta fjórðungi ársins neikvæð áhrif á af-
komu útgerðarinnar.
Af ofangreindu má ráða að ekki er við einhvern
einhlítan vanda að etja í sjávarútvegi sem rekja má til
hækkunar gengis krónunnar. Gengishækkunin hefur
vissulega rýrt afkomu sjávarútvegsins frá því í fyrra,
en hún var þá með besta móti. Hins vegar er um að
ræða tekjuskiptavanda innan sjávarútvegsins og sér-
stakan vanda í ýmsum greinum, eins og rækju, sem
ekki á rætur að rekja til gengisþróunar. Þess utan velt-
ur það einnig á sveigjanleika sjávarútvegsins hvernig
honum reiðir af – t.d. hvernig til tekst með sókn inn á
nýja markaði, gengisvarnir og vöruþróun. Þá má benda
á að sjávarútvegsfyrirtækin eru nú almennt mun betur
í stakk búin til að mæta tímabundnum erfiðleikum en
áður var.