Peningamál - 01.08.2003, Blaðsíða 51

skellum í eftirspurn eða ytri skilyrðum. Til að
tryggja samkeppnishæfni innlendrar framleiðslu
og verðlags í samanburði við önnur lönd (raun-
gengi) yfir langt tímabil mikillar eftirspurnar
reynir þó fyrst og fremst á ríkisfjármála- og kerf-
isumbótastefnu stjórnvalda. Í þessu sambandi
vörum við við hugmyndum um útlánaaukningu
Íbúðalánasjóðs sem gæti grafið undan lausa-
fjárstýringu Seðlabankans, valdið hærri raun-
vöxtum og raungengi og hækkað íbúðaverð ef
henni verður ekki haldið innan strangra marka.
8. Árangur við að draga úr verðbólgu og bæta jafn-
vægi þjóðarbúskaparins að undanförnu hefur
styrkt tiltrú á verðbólgumarkmiðið, sem einnig
hefur fengið stuðning af áframhaldandi umbót-
um á innviðum markaðskerfisins. Með kynningu
og útgáfum hefur Seðlabanki Íslands aukið tiltrú
og skilning á peningamálastefnunni hjá mark-
aðsaðilum. Verðbólguvæntingar bæði neytenda
og markaðsaðila virðast nú í takti við verðbólgu-
markmið bankans. Til viðbótar þessu leggjum
við til að Seðlabankinn íhugi að halda reglu-
bundna vaxtaákvörðunarfundi bankastjórnar og
birta fundargerðir frá þeim. Kaup Seðlabanka Ís-
lands á gjaldeyri á grundvelli opinberrar áætlun-
ar í því skyni að styrkja erlenda stöðu bankans
ætti að efla enn frekar trú á getu bankans til að
bregðast við óvæntum lausafjárskellum. Við
fögnum endurbótum sem stjórnvöld hafa gengist
fyrir á greiðslu- og verðbréfauppgjörskerfum
sem fylgja nú alþjóðlega viðurkenndum stöðlum
og auka bæði skilvirkni og öryggi. Við leggjum
einnig til að kannaðir verði möguleikar á því að
dýpka innlendan peningamarkað sem gæti
minnkað bæði þörf bankanna fyrir endurhverf
viðskipti við Seðlabanka Íslands og fyrir erlenda
skammtímafjármögnun.
Opinber fjármál
9. Þrátt fyrir að staða opinberra fjármála sé í
meginatriðum góð og skuldir hins opinbera litlar
hefur halli á hinu opinbera aukist greinilega á
nýliðnum árum, bæði vegna óhagstæðari efna-
hagsskilyrða og útgjaldaauka umfram áform. Við
fögnum ákvörðunum um að halda áfram að verja
tekjum af einkavæðingu aðallega til að greiða
niður skuldir hins opinbera og til að fjármagna
framtíðarlífeyrissjóðsskuldbindingar. Ekki er
ástæða til að hafa of miklar áhyggjur af verri af-
komu hins opinbera að svo miklu leyti sem hún
er afleiðing sjálfvirkrar sveiflujöfnunar (minni
tekjur og hærri atvinnuleysis- og bótagreiðslur
fylgja hagsveiflunni) og með tímanum munu
aukin umsvif í þjóðarbúskapnum bæta afkomuna
á ný. Eigi að síður rýrnaði afkoman um 2½% af
landsframleiðslu á árunum 1999-2002 og ekki er
talið að rekja megi nema u.þ.b. helming rýrnun-
arinnar til sjálfvirkrar sveiflujöfnunar. Það sem
umfram er má tengja umframútgjöldum í heil-
brigðis- og menntamálum – aðallega vegna
launa – sem ekki mun draga úr sjálfkrafa með
auknum hagvexti. Öllu heldur er hætta á að
áframhaldandi útgjöld þessa vegna muni draga
úr getu hins opinbera til framboðshvetjandi fjár-
festinga.
10. Til framtíðar hvetjum við stjórnvöld til þess að
setja sér metnaðarfull markmið í opinberum fjár-
málum til nokkurra ára til að mæta aðsteðjandi
eftirspurnaraukningu án þess að tefla stöðugleika
og samkeppnishæfni hagkerfisins í tvísýnu, og
skapa um leið skilyrði til lækkunar erlendra
skulda. Til dæmis má taka að lauslegar áætlanir
gera ráð fyrir að nauðsynlegt kunni að vera að ná
afgangi á fjármálum hins opinbera sem nemur
3% af vergri landsframleiðslu – eins og á árun-
um 1999-2002 – þegar væntanlegar stóriðju-
framkvæmdir verða í hámarki. Ná mætti næstum
helmingi þessara markmiða með því að hefta
ekki virkni sjálfvirkra sveiflujafnara en afgang-
inum þyrfti að ná með aðhaldi í útgjöldum.
Þannig mætti hemja viðskiptahalla og lækka
hlutfall erlendra skulda af landsframleiðslu smátt
og smátt á næstu árum. Því fögnum við varfærn-
islegum áformum um skattalækkanir í stefnu-
yfirlýsingu nýrrar ríkisstjórnar. Við leggjum
áherslu á að útgjöld verði lækkuð áður en skatt-
ar verða lækkaðir til að ná nauðsynlegri heildar-
niðurstöðu.
11. Til að efla aðhald í ríkisfjármálum og til að auka
gagnsæi og skilning á fjármálastefnu ríkisins
hvetjum við stjórnvöld til að miða fjárlagagerð
við nokkur ár í senn með sveiflujöfnuðum jafn-
vægismarkmiðum og útgjaldaþaki. Slík fjárlaga-
PENINGAMÁL 2003/3 50