Peningamál - 01.08.2003, Side 22

inu og nær því en reiknað var með í febrúar. Það
styður þá niðurstöðu að forsendur vaxtaákvörðunar í
febrúar sl. hafi verið í meginatriðum réttar og séu í
stórum dráttum óbreyttar. Hins vegar er því spáð nú
að verðbólga verði lítillega yfir verðbólgumark-
miðinu litið tvö ár fram í tímann, þ.e. til annars árs-
fjórðungs 2005 en þá verður stóriðjuframkvæmda
farið að gæta af nokkrum þunga á vinnu- og vöru-
markaði.
Það flækir framkvæmd peningastefnunnar að
verðbólga verður mjög lítil á næstunni en yfir mark-
miði þegar lengra er litið
Verðbólga á tólf mánuðum til júlí mældist aðeins
1,6%, sem er umtalsvert undir verðbólgumarkmiði
bankans. Það skýrist að hluta af því að sumarútsölur
voru óvenju snemma á ferðinni og án þess hefði
verðbólga mælst 1,9%. Kjarnavísitölur eru nær
markmiðinu. Samkvæmt þeirri verðbólguspá sem
kynnt var hér að framan mun verðbólga verða um
eða undir 2% fram á seinni hluta næsta árs en stefnir
síðan smám saman upp fyrir verðbólgumarkmið
bankans. Til viðbótar þessu er það mat bankans að
áhættan sé fremur niður á við en upp á við litið eitt ár
fram í tímann, m.a. vegna veiks vaxtar og mjög lítill-
ar verðbólgu í mörgum viðskiptalöndum. Það er því
hugsanlegt að verðbólgan á næstunni verði jafnvel
minni en hér er spáð og reyndar eru taldar 10% líkur
á að verðlækkun mælist hér um hríð á fyrstu mán-
uðum næsta árs. Líkurnar á eiginlegri verðhjöðnun
eru hins vegar litlar, þótt ekki sé hægt að útiloka hana
með öllu. Um þetta er fjallað sérstaklega í viðauka 1,
en þar er notuð aðferðafræði sem Alþjóðagjaldeyris-
sjóðurinn hefur þróað til að meta viðkvæmnistuðul
fyrir verðhjöðnun og niðurstaðan borin saman við
önnur lönd sem sjóðurinn hefur reiknað slíkan stuðul
fyrir. Samkvæmt því er Ísland í hópi þeirra landa þar
sem hætta á verðhjöðnun er talin lítil. Ýmsa fyrirvara
verður þó að gera við mælikvarða af þessu tagi og
ekki er tekið tillit til þess að Ísland stendur frammi
fyrir miklum eftirspurnarauka á næstu árum sem
dregur verulega úr líkum á verðhjöðnun. Líkurnar á
verðhjöðnun eru því mjög líklega minni en ofan-
greindur viðkvæmnistuðull gefur til kynna.
Í framansögðu ljósi má rökstyðja að vextir bank-
ans eigi ekki að hækka nú, þótt verðbólguspá tvö ár
fram í tímann sé aðeins yfir verðbólgumarkmiði
bankans. Vissulega er helsta þumalfingursregla
verðbólgumarkmiðsstefnu að vextir skuli breytast í
samræmi við verðbólguspána tvö ár fram í tímann en
taka minna mið af spám nær í tímanum vegna
tímatafa sem eru í áhrifum seðlabankavaxta á verð-
bólguna. En einnig verður að taka tillit til áhættu-
matsins og upphafsstöðunnar. Þótt almennt sé talið
að líkur á verðhjöðnun séu fremur litlar í löndum eins
og Bandaríkjunum, gefur lítil verðbólga um þessar
mundir svigrúm til að taka tryggingu gegn þeirri
áhættu og hafa vexti nokkru lægri en líklegasta spá
gefur tilefni til. Sama á með vissum hætti við hér á
landi þótt líkurnar á verðhjöðnun séu þó nokkru
minni en í Bandaríkjunum í ljósi fyrirhugaðra
stóriðjuframkvæmda.
Það flækir hins vegar útskýringar á peningastefn-
unni hversu lítil verðbólga er um þessar mundir og að
hún geti jafnvel lækkað enn meira á næstunni. Það
gæti sýnst tilefni til þess að lækka stýrivexti að minni
verðbólga og minni verðbólguvæntingar fela í sér að
raunvextir verða hærri en ella. Peningastefnan verður
vissulega alltaf að vera framsýn en þegar óvissa er
mikil hlýtur nýleg þróun þó að vega þungt í matinu á
framtíðinni. Vissa er um búhnykki framtíðarinnar í
formi aukinna aflaheimilda og stóriðjuframkvæmda
á Austurlandi og peningastefnan nú tekur mið af því.
Vissulega gætu hæglega orðið áföll sem draga úr inn-
lendri eftirspurn og verðbólgu. Peningastefnan getur
hins vegar ekki brugðist við slíkri framvindu fyrr en
hún er orðin staðreynd. Þá er rétt að benda á að þeg-
PENINGAMÁL 2003/3 21
Mynd 12
Janúar Febrúar Mars Apríl Maí Júní Júlí
2,0
2,2
2,4
2,6
2,8
3,0
3,2
3,4
3,6
3,8
4,0
%
Raunstýrivextir Seðlabankans frá ársbyrjun 2003
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Miðað við þann mælikvarða á verðbólgu sem tilgreindur er.
Verðbólguvæntingar metnar sem verðbólguálag ríkisbréfa.
Verðbólguspá
eitt ár fram Verðbólguspá
tvö ár fram
Verðbólguvæntingar
til tveggja ára
Verðbólguvæntingar
til fjögurra ára
4. Hafa verður í huga við samanburð á bæði hagvaxtar- og verðbólguspá
nú og í febrúar sl. að í spánni í febrúar var miðað við hærri Seðla-
bankavexti, þ.e. 5,8% vexti í endurhverfum viðskiptum í stað 5,3% nú.