Peningamál - 01.08.2003, Blaðsíða 50

49 PENINGAMÁL 2003/3
annars nauðsynlegri hækkun vaxta og létta
þrýstingi af gengi krónunnar.
• Áframhaldandi markaðsvæðing og styrking
stofnana og regluverks, sérstaklega í ríkis-
fjármálum, er forsenda fyrir því að hægt
verði að grípa ný hagvaxtartækifæri og auka
enn aðlögunarhæfni og sveigjanleika ís-
lenska hagkerfisins.
Horfur
3. Áætlað er að hagvöxtur verði um 2¼% á árinu
2003 og aukist síðan jafnt og þétt eftir því sem
stóriðjuframkvæmdum miðar. Nú er hagvöxtur
drifinn áfram af vaxandi einkaneyslu, reyndar
frá tiltölulega lágu stigi eftir nokkurt samdráttar-
skeið og haminn af háum skuldum heimilanna.
Slaki í nýtingu framleiðsluþátta ætti að hverfa
snemma árs 2004. Eigi að síður eru til skamms
tíma litið til staðar ytri áhættuþættir sem geta
haft neikvæð áhrif á hagvöxt. Nefna má hættu á
að hagvöxtur erlendis, einkum í Evrópu, verði
hægari en spáð er. Væntanlegir kjarasamningar
snemma á næsta ári og fordæmisgildi nýlegra
launahækkana í opinbera geiranum fela í sér
áhættu í hina áttina.
4. Til lengri tíma litið munu væntanlegar stóriðju-
framkvæmdir hafa mikil örvandi áhrif á efna-
hagslífið og hagvöxtur verða yfir langtímaleitni
um nokkurra ára skeið með áhættuþætti á
þensluhliðinni. Fjármagnsflæði vegna nýrra fjár-
festinga mun væntanlega leiða til tímabundins
aukins viðskiptahalla. Að því gefnu að aðhalds
verði gætt í ríkisfjármálum teljum við að lítils
háttar styrking raungengis (sem virðist þegar
hafa orðið að hluta) ætti að duga til mótvægis við
væntanlega eftirspurnaraukningu. Um leið gætu
vergar skuldir erlendis lækkað niður fyrir 100%
af VLF árið 2008. Aðaláhættan verður áfram
fólgin í ofhitnun og versnandi samkeppnishæfni
við útlönd, einkum ef eignaverð hækkar óhóf-
lega eða óraunhæfar væntingar myndast um
auknar tekjur. Loks valda miklar erlendar skuld-
ir, einkum skammtímaskuldir, því að þjóðarbúið
verður viðkvæmt fyrir óvæntum breytingum á
viðhorfum og aðstæðum á alþjóðlegum lána-
mörkuðum.
Peningastefna og umgjörð peningastefnunnar
5. Frá síðustu heimsókn okkar hefur Seðlabankinn
beitt stýrivöxtum sínum lipurlega og náð
verðbólgunni undir verðbólgumarkmiðið. Við
styðjum núverandi tiltölulega hlutlausa peninga-
málastefnu bankans og teljum hana samrýmast
þensluáhrifum vaxandi innlendrar eftirspurnar
og aðhaldsáhrifum styrkingar krónunnar. Um
þessar mundir er landsframleiðsla líklega undir
getu, eins og sjá má af tímabundnum vexti at-
vinnuleysis. Aftur á móti bendir aukning í
smásölu, veltu kreditkortafyrirtækja, nýskrán-
ingu bifreiða, innflutningi á varanlegum neyslu-
varningi o.fl. til þess að neysla vaxi á árinu 2003.
Aðrir undirliggjandi þættir hagkerfisins benda
einnig til þess að eftirspurn sé að glæðast, þar á
meðal aukin tiltrú. Þrátt fyrir nokkurt atvinnu-
leysi hafa raun- og ráðstöfunartekjur vaxið, sem
skýrist að hluta til af miklum launahækkunum
opinberra starfsmanna. Fasteigna- og hlutabréfa-
verð tók að hækka á nýjan leik á árinu 2002, sem
gæti glætt auðsáhrif og vegið á móti áhrifum
hárra skulda heimilanna. Þá munu síðbúin áhrif
fyrri vaxtalækkana og nýleg rýmkun bindiskyldu
halda áfram að örva hagkerfið lítils háttar. Á
móti þensluáhrifum vegur styrking krónunnar
sem væntanlega hefur áhrif til að hemja verð-
bólgu fram á árið 2004.
6. Þegar litið er fram á veg þarf Seðlabankinn að
hækka vexti vegna væntanlegrar uppsveiflu í
hagkerfinu og vaxtastefnan þarf að vera
aðhaldssöm næstu misseri. Við þessu búast
markaðsaðilar enda er það ætlan Seðlabankans
að fylgja slíkri stefnu í samræmi við lögbundið
hlutverk sitt um að stuðla að verðstöðugleika og
í ljósi nauðsynlegrar framsýnnar stefnumótunar
þegar fylgt er verðbólgumarkmiði.
7. En miðað við ætlað umfang eftirspurnarþenslu
sem talin er munu fylgja fyrirhuguðum stóriðju-
framkvæmdum hvílir það fyrst og fremst á ríkis-
fjármálum og annarri stefnu stjórnvalda að
viðhalda jafnvægi í þjóðarbúskapnum. Nýleg
þróun hefur sýnt að hægt er að treysta á peninga-
málastefnu til að viðhalda verðstöðugleika og
hún ætti að vera fyrsta hagstjórnartækið sem
beitt er til að sporna við óvæntum skammtíma-