Peningamál - 01.08.2003, Blaðsíða 28

PENINGAMÁL 2003/3 27
mat áhættunnar, þar sem tekið hefur verið tillit til
virkni fjármálamarkaða, gefur hins vegar til kynna að
Þýskaland sé einnig í þessum hópi. Þó benda flestar
spár til þess að verðbólga í Þýskalandi verði í kring-
um 1¼% árið 2003, sem er svipað og verið hefur
síðastliðin ár. Nokkrar líkur eru samt á því að einhver
verðhjöðnun geti komið fram næstu misseri þó að
líkurnar á að slíkt ástand festi sig í sessi séu taldar
litlar. Einkum í Japan, en þó einnig í Hong Kong og
Taívan, virðast hins vegar talsverðar líkur á áfram-
haldandi verðhjöðnun. Telja má líklegt að þar vegi
þungt innbyggðar væntingar um lækkandi verðlag í
framtíðinni.
Þrátt fyrir að verðhjöðnun hafi nú þegar greinst í
Kína mælist áhætta á efnahagssamdrætti einungis lít-
il þar. Ástæða þess er að þeir vísar sem notast var við
eru talsvert eftirspurnarmiðaðir, þ.e. þar er einblínt
að mestu á minnkandi eftirspurn, en verðhjöðnunin í
Kína hefur að stórum hluta verið drifin af aukningu
framboðs umfram vöxt eftirspurnar.
Í Bandaríkjunum virðist lítil hætta á verðhjöðnun
samkvæmt áhættumati IMF þó svo að ýmsar tölur
gefi til kynna fremur veikt efnahagsástand þar um
þessar mundir. Hins vegar er það mat IMF að líkur á
minnkandi framleiðsluslaka, jákvæð áhrif gengisþró-
unar Bandaríkjadals, sveigjanleiki fjármálamarkaðar,
ýmsir mögulegir efnahagshvatar og skýr vilji stjórn-
enda efnahagsmála landsins til nauðsynlegra aðgerða
muni verða til þess að ekki komi til of mikils þrýst-
ings á lækkun verðlags í Bandaríkjunum á næstu
misserum.
Að því er Ísland varðar er ljóst að með þær
stóriðjuframkvæmdir sem framundan eru á næstu ár-
um er líklegt að verðlag muni halda áfram að hækka
hér á landi. Hins vegar getur almennur samdráttur
t.d. í Japan og Þýskalandi haft mikil áhrif á einstakar
útflutningsgreinar eins og sjávarútveg og ferða-
mannaþjónustu.
Þótt sá viðkvæmnistuðull verðhjöðnunar sem hér
hefur verið kynntur gefi ákveðnar vísbendingar um
núverandi stöðu í efnahagsmálum þjóða er samt rétt
að taka niðurstöðunum með ákveðnum fyrirvara.
Ekki er t.d. alveg víst að sams konar mælingar séu
endilega vísar að því sama í öllum hagkerfum. Til að
mynda má færa rök fyrir því að sú mæling sem sýnir
að meðalhagvöxtur síðastliðin þrjú ár var minni en
meðalhagvöxtur síðastliðinn áratug geti í sumum til-
fellum frekar verið vísbending um aukið jafnvægi í
hagkerfinu heldur en beinlínis um slaka. Einnig er
rétt að slá ákveðinn varnagla við því að það sé endi-
lega vísbending um slaka í hagkerfinu að vöxtur út-
lána á milli ára sé minni en vöxtur nafnvirðis VLF
yfir sama tímabil. Minnkandi skuldabyrði heimila og
fyrirtækja gæti allt eins verið vísbending um aukna
fyrirhyggju sem leiddi til aukins fjármálalegs stöðug-
leika og skili sér á endanum í minni útlánatöpum
bankanna.
Yfir heildina litið er fátt sem bendir til þess að
verðhjöðnun verði eitthvert alheimsvandamál á kom-
andi árum. Ekki þykir mikil hætta á útbreiðslu
hennnar frá Kína þar sem ólíklegt er talið að ástandið
þar verði langvarandi. Ef undan eru skilin Japan,
Hong Kong og Taívan, þar sem verðhjöðnun hefur
þegar náð að festa rætur, eru einnig taldar hverfandi
líkur á langvarandi verðhjöðnun í öðrum löndum. Þó
veldur sú mikla fylgni sem er á milli hagsveiflna í
einstökum löndum ákveðnum líkum á samtímis
lækkun verðlags og efnahagssamdrætti víða.