Peningamál - 01.08.2003, Blaðsíða 48

PENINGAMÁL 2003/3 47
fylgni álverðs við raunvexti. Fylgni nafnvaxta og
álverðs er það sem skiptir Landsvirkjun máli þar sem
greiðslurnar fara fram í nafnstærðum. Áhætta vegna
nafnvaxtabreytinga er því minni en ætla mætti þar
sem álverð fylgir breytingum á verðlagi.
Niðurstöður
Fram til ársins 2010 mun álframleiðsla á Íslandi
aukast úr 267.000 tonnum á ári í 737.000 tonn á ári
ef þau áform sem nú standa fyrir dyrum ganga eftir.
Þetta þýðir að vægi útflutningsgreina mun breyt-
ast til muna. Talað hefur verið um að aukin álfram-
leiðsla muni draga úr sveiflum og skjóta styrkari
stoðum undir efnahagslífið. Vissulega er betra að
dreifa áhættunni með því að láta fleiri en færri
atvinnugreinar standa undir útflutningi, en áhættan
felst líka í sveiflum í útflutningstekjum.
Vissulega er rétt að tilkoma álframleiðslu mun
hafa sveiflujafnandi áhrif á útflutningstekjur Íslend-
inga, fyrst í stað. Eftir því sem hlutur álframleiðslu
eykst mun aukið hlutfall áls hins vegar auka sveiflur
á ný. Nú þegar er hlutfall áls orðið það mikið í
útflutningsverðmæti að það er hætt að hafa dempandi
áhrif á sveiflur í útflutningstekjum. Ef álframleiðsla
verður aukin í 737.000 tonn á ári mun það leiða, að
öðru óbreyttu, til þess að sveiflur í útflutningstekjum
Íslendinga munu aukast og verða u.þ.b. 10-20%
meiri en nú er.
Verðvísitala áls virðist miklu fremur eiga samleið
með iðnframleiðslu iðnríkjanna en verðvísitala
sjávarafurða. Þetta bendir til þess að alþjóðleg hag-
sveifla muni hafa meiri áhrif hér en verið hefur.
Þegar söguleg gögn eru skoðuð kemur í ljós að
nokkur fylgni virðist vera á milli nafnvaxta og ál-
verðs. Ef þessar stærðir fylgjast áfram að í framtíð-
inni munu vaxtagreiðslur og tekjur Landsvirkjunar
vegna raforkusölu til áliðnaðar fylgjast að. Það mun
þýða minni vaxtaáhættu fyrir Landsvirkjun en ella
hefði orðið.
1. Verðbólga mæld sem 12 mánaða breyting neysluverðsvísitölu í Bandaríkjunum.
Heimildir: London Metal Exchange og EcoWin.
1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
3.500
4.000
4.500
5.000
5.500
Dollarar/tonn
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
12-mán. breyting neysluverðs
Verðbólga
(hægri ás)
Álverð (vinstri ás)
Raunverð áls og verðbólga1 1968-2001
Mynd 7
Greinargerð til eigenda Landsvirkjunar (2003): „Arðsemi og
áhætta Landsvirkjunar vegna Kárahnjúkavirkjunar“. Aðgengilegt á
vefslóðinni:
http://www.karahnjukar.is/files/2003_1_7_ardsemi.pdf
Jón Vilhjálmsson (1983), „Lausleg athugun á áhrifum raforku-
samnings við ÍSAL á raforkuverð Landsvirkjunar til almennings-
veitna“, Orkustofnun 1983.
Iðnaðarráðuneytið (1986), „Þjóðhagslegt mikilvægi stóriðju á
Íslandi – álit nefndar á vegum iðnaðarráðherra“.
Páll Harðarson (1998): „Mat á þjóðhagslegum áhrifum stóriðju á
Íslandi 1966-1997“, Fjármálatíðindi, 45. árg., síðara hefti 1998,
bls. 153-167.
Heimildir