Peningamál - 01.08.2003, Blaðsíða 37

36 PENINGAMÁL 2003/3
hverjum tíma háð gífurlegri óvissu og það gæti því
alveg eins hafa verið a.m.k. 5% hærra eða lægra.
Margir myndu reyndar segja að óvissubilið sé mun
víðara. Allavega hélst gengið á þessu bili út árið.
Undir lok október var gengið á svipuðu róli og
um vorið og hafði sveiflast á frekar þröngu bili fyrir
utan nokkra styrkingu um hásumarið. En síðan tekur
gengið að styrkjast jafnt og þétt og er um þessar
mundir rúmlega 6% sterkara en þá og var reyndar í
síðasta mánuði um hríð um 10% sterkara en í lok okt-
óber. Það er rétt að benda á að þessi þróun fer saman
við mikla lækkun gengis Bandaríkjadals gagnvart
evru, eða sem nemur rúmlega 15%. Þessi þróun er
auðvitað algjörlega óháð innlendri efnahagsþróun og
utan áhrifavalds innlendrar hagstjórnar. Hún hefur
hins vegar haft það í för með sér að krónan hefur
styrkst um rúm 16% gagnvart Bandaríkjadal. Það
hefur auðvitað haft töluverðar afleiðingar fyrir af-
komu þeirra sem flytja út í Bandaríkjadölum og hafa
ekki notað gengisvarnir til að draga úr áhættu. Það er
hins vegar athyglisvert að gengi krónunnar gagnvart
evru hefur verið tiltölulega stöðugt á þessu tímabili,
eins og sést á meðfylgjandi mynd, og var reyndar í
gær lítilsháttar lægra en í lok október sl.
Hvert hefur þessi þróun fært raungengið, sem
skiptir meira máli en nafngengið þegar við erum að
velta fyrir okkur áhrifum á afkomu útflutnings- og
samkeppnisgreina? Eins og sést á meðfylgjandi
mynd hefur raungengið hækkað umtalsvert frá þeirri
dýfu sem það tók við yfirskot gengisvísitölunnar
2001. Á þeim ársfjórðungi sem nú er að ljúka má
áætla að raungengið sé nokkuð yfir bæði 10 ára og 20
ára sögulegu meðaltali. Það er nú orðið svipað og í
hátoppi síðustu uppsveiflu en sem betur fer langt
fyrir neðan það sem var undir lok níunda áratugarins.
Hvað skýrir gengishækkunina?
Hækkun gengisins hlýtur að eiga sér skýringar í
breytingum eða nýjum upplýsingum sem fram komu
á þessu tímabili. Þegar grannt er skoðað sýnist mér
að gengishækkunin eigi rætur að rekja til þriggja
þátta sem allir eru nátengdir. Í fyrsta lagi aukið traust
á vöxt og stöðugleika þjóðarbúsins. Í öðru lagi vænt-
ingar vegna stóriðjuframkvæmda. Í þriðja lagi stöðu-
taka erlendra fjárfesta á innlendum gjaldeyris-
markaði.
Undir lok síðasta árs hafði verðbólgumarkmiðið
náðst og ljóst var að viðskiptahalli var horfinn. Jafn-
framt fóru líkur á stóriðjuframkvæmdum Fjarðaáls
J F M A M J J Á S O N D | J F M A M J
31. des. 1991 = 100
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Gengi krónu 3. jan. 2002 - 23. júní 2003
Mynd 1
115
120
125
130
135
140
145
O N D | J F M A M J
80
85
90
95
100
105
31. október 2002 = 100
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Gengi krónu gagnvart gengisvísitölu, dollara
og evru 1. október 2002 - 23. júní 2003
Mynd 2
Gagnvart
gengisvísitölu
Gagnvart
Bandaríkjadal
Gagnvart evru
Heimild: Seðlabanki Íslands.
1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002
60
70
80
90
100
110
120
130
1980 = 100
Miðað við laun
Miðað við verðlag
Ársfjórðungslegt raungengi 1986:1 - 2003:2
Mynd 3