Peningamál - 01.12.2005, Qupperneq 16

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
4
16
...en mikil skuldabréfaútgáfa erlendra aðila í krónum hefur
hamlað gegn hækkun vaxta óverðtryggðra skuldabréfa...
Þótt hækkun stýrivaxta í september hafi verið meiri en margir mark-
aðsaðilar áttu von á og boðskapur Peningamála hafi þótt nokkuð
hvass og senda skýr skilaboð um að frekari hækkana sé að vænta,
hafði hún tiltölulega lítil áhrif á vexti óverðtryggðra skuldabréfa til
tveggja og allt að átta ára. Líklegt er að þar eigi áðurnefnd skulda-
bréfaútgáfa erlendra aðila í íslenskum krónum hlut að máli. Gefin hafa
verið út skuldabréf að andvirði u.þ.b 115 ma.kr. og hefur eftirspurn
eftir innlendum skuldabréfum sem af henni leiðir þrýst innlendum
vöxt um niður eins og áður hefur komið fram. Líklegt er að þessi
skulda bréfaútgáfa haldi áfram meðan veruleg eftirspurn er eftir lánsfé
innanlands, sem endurspeglast m.a. í miklum vaxtamun, og nægilegt
framboð er á innlendum skuldabréfum til áhættuvarna.
...og valdið hækkun á gengi krónunnar
Á sama tíma og aukin eftirspurn eftir innlendum skuldabréfum vegna
erlendrar útgáfu hefur þrýst vöxtum niður hefur hún knúið gengi
krón unnar upp þótt erfitt sé að meta hver hlutur útgáfunnar er í hækk-
uninni. Þegar þetta var ritað hafði gengi krónunnar hækkað um tæp-
lega 6% frá hækkun stýrivaxta í lok september. Raungengi krón unnar
er nú u.þ.b. fimmtungi hærra en að meðaltali undanfarna tvo áratugi.
Lík legt verður að telja að raungengi hverfi á komandi árum aftur til
meðaltals undanfarinna áratuga. Hugsanlegt er að að lögun gengisins
verði tímabundið jafnvel meiri. Eigi slík aðlögun sér stað á líftíma þeirra
skuldabréfa sem gefin hafa verið út er afar lík legt að erlendir kaup-
endur þeirra muni uppskera verulega neikvæða raun ávöxtun í gjald-
miðlum síns heimalands. Það að eftirspurn skuli vera eftir íslenskum
skuldabréfum á ekki hærri vöxtum við þær aðstæður sem nú ríkja í
íslenskum gengis- og efnahagsmálum kann að benda til þess að hinir
erlendu kaupendur séu fremur illa upplýstir um íslensk efnahagsmál og
vanmeti gjaldmiðlaáhættuna. Snúist þeim hugur kann ávöxtunarkrafan
að hækka snögglega um leið og gengi krónunnar veikist.
Óverðtryggðir útlánsvextir hækkuðu í samræmi við stýrivexti og
líkur eru á umtalsverðri vaxtahækkun verðtryggðra útlána á
næstunni
Eins og oftast áður fylgdu vextir óverðtryggðra útlána lánastofnana
breyt ingum á stýrivöxtum Seðlabankans í september þétt eftir. Með al-
kjörvextir innlánsstofnana eru nú u.þ.b. 12½%. Bilið á milli stýri vaxta
og kjörvaxta er hins vegar nokkru minna en það var á árinu 2003.
Vextir verðtryggðra útlána hafa hins vegar lítið breyst enn sem komið
er þótt vextir íbúðaveðlána séu farnir að þokast upp á við. Lík legt er þó
að þessir vextir fari almennt að hækka í kjölfar hækkunar á ávöxtunar-
kröfu verðtryggðra skuldabréfa og nýlegrar hækkunar Íbúða lánasjóðs
og annarra lánastofnana á vöxtum húsnæðisveðlána.
Enn hefur ekki dregið úr vexti útlána, en tólf mánaða vöxtur
peningamagns minnkar vegna grunnáhrifa
Útlán lánakerfisins vaxa enn hröðum skrefum, einkum hjá inn láns stofn-
un um. Í september höfðu útlán innlánsstofnana aukist um tæplega
4
6
8
10
12
RIKB 13 0517
RIKB 07 0209
RIKB 10 0317
Stýrivextir
200520042003
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
Mynd III-6
Stýrivextir og ávöxtunarkrafa ríkisbréfa
Daglegar tölur 3. janúar 2003 - 11. nóvember 2005
4
6
8
10
12
14
16
200520042003
Meðalkjörvextir á óverðtryggðum útlánum bankanna
Meðalvextir á óverðtryggðum útlánum bankanna
Stýrivextir
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
Mynd III-7
Stýrivextir og óverðtryggðir
útlánsvextir bankanna
Vikulegar tölur 4. janúar 2002 - 11. nóvember 2005
2
4
6
8
10
12
2005200420032002
Ávöxtun íbúðabréfa (HFF 150224)
Ávöxtun spariskírteina (RIKS 15 1001)
Meðalkjörvextir banka og sparisjóða
Meðalútlánsvextir banka og sparisjóða
Heimild: Seðlabanki Íslands.
%
Mynd III-8
Meðalvextir verðtryggðra útlána banka
og sparisjóða og ávöxtun spariskírteina
og íbúðabréfa
Vikulegar tölur 4. janúar 2002 - 11. nóvember 2005