Peningamál - 01.12.2005, Blaðsíða 55

Þorvarður Tjörvi Ólafsson1
Erlend skuldabréfaútgáfa í krónum
Útgáfa erlendra aðila á skuldabréfum í krónum á rætur sínar að rekja til mikillar innlendrar eftirspurnar eftir lánsfé,
sem hefur leitt til hækkunar vaxta og gengis, á sama tíma og vextir eru lágir á alþjóðamörkuðum og fjárfestar
eru tilbúnir að feta fáfarnar slóðir í leit sinni að betri ávöxtun. Í þessari grein er gerð grein fyrir þróun erlendrar
skuldabréfaútgáfu í smærri gjaldmiðlum frá upphafi níunda áratugar síðustu aldar, fyrirkomulagi útgáfunnar er lýst,
drifkröftum hennar og litið á fróðlega reynslu Nýja-Sjálands af útgáfu sem þessari. Þá verður lagt mat á áhrif útgáfunnar
á fjármálamarkaði, vexti, gengi krónunnar og áhrifamátt peningastefnu Seðlabankans. Loks verður kastljósinu
beint að nánustu framtíð og reynt að gera grein fyrir mögulegum áhrifum útgáfunnar á framvindu efnahagsmála.
Inngangur
Erlend útgáfa skuldabréfa í íslenskum krónum nemur um 120 ma.kr.
þegar þetta er skrifað um miðjan nóvember. Það er meira en saman-
lögð innlend útgáfa ríkissjóðs. Þótt þessi útgáfa sé nýlunda hér á landi
er um vel þekkta viðskiptaleið að ræða á alþjóðamörkuðum og er út-
gáfan til marks um aukna samþættingu íslensks fjármálamarkaðar við
umheiminn þar sem viðskipti af þessu tagi hafa stóraukist á undan-
förnum árum2. Útgáfan kemur hins vegar á tíma þar sem þjóðarbú-
skapurinn einkennist af miklu ójafnvægi og þörf er á ströngu aðhaldi
peninga stefn unnar. Meta þarf hvaða áhrif þessi útgáfa hefur á fjár-
málamarkaði, efnahagslífi ð í heild sinni og áhrifamátt peningastefnu
Seðlabankans. Mikilvægt er að líta til reynslu annarra þjóða af útgáfu
sem þessari en huga um leið að nokkrum séríslenskum þáttum og
mögulegum áhrifum þeirra.
Alþjóðleg þróun erlendrar skuldabréfaútgáfu
í smærri gjaldmiðlum3
Í upphafi níunda áratugar síðustu aldar mættust tveir straumar á alþjóð-
legum skuldabréfamörkuðum. Annars vegar hófu margar ríkisstjórnir
umbætur á fjármálamörkuðum sem miðuðu að því að auka frjálsræði
í viðskiptum. Sumar þeirra leituðust við að laða til sín erlenda fjárfesta
til að styðja við framþróun innlends fjármálamarkaðar. Hins vegar hófu
fjárfestar á kjarnamörkuðum að líta út fyrir landsteinana í leit sinni að
betri ávöxtun og nýjum leiðum til að fá betri dreifi ngu í eignasöfn sín.
Þetta er stuttu eftir olíukreppur áttunda áratugarins. Mörg ríki glímdu
1. Höfundur er hagfræðingur á hagfræðisviði Seðlabanka Íslands. Höfundur þakkar Hauki
Bene diktssyni, Þórarni G. Péturssyni, Magnúsi Fjalari Guðmundssyni, Tómasi Erni Kristins-
syni, Guðmundi Kr. Tómassyni, Jakobi Gunnarssyni, Guðrúnu Sóleyju Gunnarsdóttur og
Helgu Rún Helgadóttur fyrir aðstoð við vinnslu greinarinnar. Höfundur þakkar einnig Anella
Munro, ráðgjafarhagfræðingi (e. Senior Economist) á hagfræðisviði Seðlabanka Nýja-Sjá-
lands, fyrir mjög gagnleg samskipti um reynslu Nýsjálendinga af útgáfu erlendra skulda-
bréfa í nýsjálenskum dölum og Yüksel Görmez, deildarstjóra fjármáladeildar Seðlabanka
Tyrk lands, fyrir aðstoð við upplýsingaöfl un um reynslu Tyrkja og annarra landa. Höfundur
er einn ábyrgur fyrir þeim annmörkum sem eru á þessari grein. Skoðanir, sem koma fram í
grein inni, eru höfundar og þurfa ekki að endurspegla skoðanir Seðlabanka Íslands.
2. Fyrirkomulagi útgáfu erlendra skuldabréfa í íslenskum krónum er lýst í rammagrein 1.
3. Þessi undirkafli byggist að miklu leyti á Herrera-Pol (2004). Hugtakið „smærri gjaldmiðlar“
er hér notað yfir alla gjaldmiðla fyrir utan megingjaldmiðlana fimm (Bandaríkjadal, evru,
japanskt jen, sterlingspund og svissneskan franka) en um 97% skuldabréfa á alþjóða mörk-
uðum eru gefin út í megingjaldmiðlunum fimm (sjá Cohen, 2005).
0
10
20
30
40
50
5 ár3 ár2 ár1,5 ár1 ár
Mynd 1
Umfang útgáfu erlendra skuldabréfa
í krónum eftir líftíma
Ma.kr.
Heimildir: Reuters, Seðlabanki Íslands.