Bændablaðið - 05.06.2014, Síða 14

14 Bændablaðið | Fimmtudagur 5. júní 2014
Eitt meginmarkmiðið í nýrri
matvælalöggjöf er að unnt sé
að rekja feril matvæla eitt skref
áfram og eitt skref afturábak.
Rekjanleiki nautakjöts byggir
á að skráningar gripa séu
áreiðanlegar og réttar. Fyrsti
hlekkur matvælakeðjunnar
er hjá bændum og því er
mikilvægt að bændur standi
rétt að merkingum og
skráningum gripa sinna.
Í gildi eru reglur um
einstaklingsmerkingar búfjár
sem kveða á um að skrá skuli
nautgripi eigi síðar en 20 dögum
frá burði, skrá skuli flutning gripa
frá einum stað til annars og að
skrá skuli afdrif gripa. Skráning
allra þessara upplýsinga er á
ábyrgð bænda. Skráninga- og
skýrsluhaldskerfið HUPPA tekur
við öllum þessum upplýsingum
um nautgripi og er það kerfi
öllum bændum aðgengilegt.
Þeir sem e.t.v. hafa ekki aðgang
að HUPPU er bent á að hafa
samband við Bændasamtök
Íslands með ósk um aðgang.
Annar hlekkur matvæla-
keðjunnar er hjá sláturleyfishöfum
og er því brýnt að sláturleyfishafar
fari vandlega yfir merkingar
þeirra gripa sem þeir taka til
slátrunar í því skyni að sannreyna
rekjanleika sláturgripa. Til þess
þurfa starfsmenn sláturhúsa að
kanna hvort viðkomandi gripur
hafi verið skráður í HUPPU,
hvort gripur sé rétt skráður hjá
innleggjanda/framleiðanda og
eftir atvikum hvort flutningur
grips hafi verið skráður frá
fæðingarbúi að búi innleggjanda/
framleiðanda. Komi gripur í
sláturhús sem ekki hefur verið
skráður, gripur skráður á annað bú
en hann var sóttur frá eða gripur
ómerktur, er sláturhúsi óheimilt
að láta afurðir slíkra gripa fara
á markað. Í slíkum tilvikum
skulu starfsmenn sláturhúsa
gera eftirlitsdýralækni viðvart
og taka viðkomandi grip út úr
hefðbundinni framleiðslulínu
hússins. Matvælastofnun getur
heimilað að afurðir af slíkum grip
fari á markað geti búfjáreigandi
sýnt fram á uppruna hans.
Stofnunin gerir þó ávallt kröfu til
þess að ófullnægjandi skráningum
sé komið í fullnægjandi horf
áður en slíkar afurðir eru settar
á markað.
Undanfarna mánuði hefur
Matvælastofnun kannað virkni
og áreiðanleika skráninga bænda
á nautgripum sínum annars
vegar og hins vegar skráningar
sláturgagna frá sláturleyfishöfum
eftir slátrun nautgripa. Ástæða
þótti til að skoða með rafrænu
eftirliti nánar almenna virkni
skráninga þar sem sjá mátti í
gripalistum bænda nokkurn
fjölda nauta á lífi sem orðin væru
eldri en 45 mánaða gömul. Við þá
skoðun kom í ljós að nokkuð er
um að mjög gamlar kvígur finnist
einnig í gripalistum bænda.
Við skoðun á virkni og
áreiðanleika gripaskráninga
bænda hefur verið farið yfir
skráningar í hjarðbók sem færðar
eru í gagnagrunninn HUPPU.
Við skoðun á sláturgögnum hafa
verið skoðaðar þær villur sem
fram hafa komið í sláturgögnum
frá sláturhúsum.
Vegna þessa hefur
Matvælastofnun frá byrjun
apríl 2014 sent um 90 bændum
bréf þar sem viðtakendur
hafa verið hvattir til að koma
skráningum gripa sinna í rétt
horf. Flestir hafa brugðist vel
við og lagfært skráningar sínar
og því ekki tilefni til frekari
afskipta stofnunarinnar. Reynsla
okkar er sú að margir þessara
bænda höfðu ekki áttað sig á að
þeir þyrftu að staðfesta slátrun
gripa sinna en þess í stað talið
að eftir að gripir væru farnir úr
þeirra höndum þyrftu þeir ekki
að annast frekari skráningar
þeirra vegna. Svo er þó ekki
heldur þarf hver framleiðandi
að opna HUPPU og staðfesta
slátrun hvers grips. Þetta skýrir
að nokkru leyti fjölda gamalla
nauta sem fundust í gripalistum.
Í þeim tilfellum þegar sjá
má óeðlilega gamlar kvígur í
gripalistum bænda getur sama
skýring átt við, hafi kvígu verið
slátrað ungri. Ástæðan getur þó
eins verið sú að burðarskráningar
séu ekki eins og vera skyldi.
Af þeim 90 býlum sem
Matvælastofnun hefur hvatt
til að lagfæra skráningar sínar
hefur stofnunin þó þurft að
leggja flutningsbann á nokkurn
fjölda býla þar sem ekki var
orðið við ítrekuðum tilmælum
um úrbætur. Alls eru búin sem
fengið hafa flutningsbann/
sláturbann af þessum ástæðum
tuttugu. Matvælastofnun mun í
framhaldi þessa almennt leggja
aukna áherslu á eftirlit með réttri
skráningu gripa við skoðun búa
með nautgripi.
Þrátt fyrir að gera hafi þurft
athugasemdir við þann fjölda sem
hér greinir sýnir þó samanburður
á skráningum bænda á liðnum
árum að skráningar hafa batnað
umtalsvert á síðustu misserum
og er það vel. Það sýnir að
langflestir bændur vilja hafa
skráningar gripa sinna í góðu
lagi.
Sverrir Þ. Sverrisson
Flutningur nautgripa stöðvaður
vegna ófullnægjandi skráninga
...frá heilbrigði til hollustu
Dráttarvél brann til kaldra kola
á bænum Syðri-Knarrartungu
í Staðarsveit á Snæfellsnesi
síðastliðið mánudagskvöld. Sem
betur fer urðu engin meiðsli á fólki
eða skepnum en vélin er ónýt, sem
er afar bagalegt fyrir bændur nú
á þessum annatíma.
Guðný H. Jakobsdóttir bóndi í
Syðri-Knarrartungu segir að kviknað
hafi í vélinni þegar maður hennar,
Guðjón Jóhannesson var við vinnu
á henni úti á túni. „Vélin drap bara
á sér og það kom ljós reykur upp
um pústið. Guðjón fór út og opnaði
húddið en sá ekki í fljótu bragði
hvað væri að. Hann var viss um að
hann þyrfti nú einhverja aðstoð við
þetta enda verkfæralaus. Hann rölti
því upp á hól þarna í nágrenninu til
að ná símasambandi en þegar hann
snýr sér við til að labba til baka eftir
símtalið sér hann hvar blossar upp
eldur í vélinni.“
Ekki ráðið við neitt
Guðný segir ekki ljóst hvað það var
sem olli því að kviknaði í vélinni.
„Það er nú svo sem ekki vitað hvað
gerðist en Guðjón og kallarnir í
sveitinni voru að leiða líkur að því
að hugsanlega hefði farið olíurör
og spýst á á heita vélina. Líklega
hefur þetta byrjað í túrbínunni og
kraumað eitthvað þar en síðan varð
vélin bara alelda á örskotsstundu.
Guðjón hringdi á næstu bæi eftir
slökkvitækjum og aðstoð en það
varð bara ekkert við ráðið.“
Styttist í heyskap
Mikill annatími er í vorverkum nú
um stundir og styttist óðum í slátt.
Vélin, sem var af gerðinni Claas, er
aðalvélin á bænum og því vont að
hún sé ónothæf. „Það eru auðvitað
allir nágrannar boðnir og búnir að
aðstoða og við getum alveg gefið
kúm og annað slíkt. Við verðum
hins vegar að leysa dráttarvélamál
á bænum á næstu dögum, hver sem
sú lausn verður. Hvort það verður
eitthvað til bráðabirgða eða hvað.
Vélin var í kaskó svo við eigum nú
von á að fá hana bætta en svoleiðis
tekur alltaf tíma. Við höfðum strax
samband við Vélfang og þar er verið
að leita að einhverjum lausnum fyrir
okkur“, segir Guðný. Stutt er orðið
í slátt í Syðri-Knarrartungu og telur
Guðný að ekki séu nema tíu dagar
til hálfur mánuður í að heyskapur
hefjist.
Eru þakklát forsjánni
„Við erum fyrst og fremst þakklát
forsjánni fyrir að þetta gerðist bara
þegar vélin var stödd úti á túni. Hefði
þetta gerst inni á fóðurgangi þegar
verið væri að gefa þá veit enginn
hvernig það hefði farið. Úr því
að þetta gerðist á annað borð var
gott að þetta gerðist bara þarna þó
þetta sé svekkjandi og setji strik í
reikninginn. Þetta er bara vél og hana
má bæta,“ bætir Guðný við.
/fr
Syðri-Knarrartunga í Staðarsveit:
Dráttarvél brann til kaldra kola
Vélin varð alelda á örskotsstundu. Myndir / Ólína Gunnlaugsdóttir
Eins og sjá má er ekki mikið eftir af vélinni, sem hreinlega brann til kaldra kola.
MAST leggur á gjald
fyrir dýraeftirlit
Matvælastofnun hefur sett fram
tímabundið gjald vegna eftirlits
með sauðfé og hrossum. Mun þetta
gjald gilda þar til áhættuflokkun
hefur verið tekin upp, sem áætlað
er að verði um næstu áramót.
Áhættuflokkunin mun hafa í för
með sér flokkun á þeim aðilum
sem halda dýr og þeir sem teljast
af ýmsum áhættum í hærri
áhættuflokki munu þá fá áætlaða
á sig fleiri tíma í eftirlit.
Um er að ræða eftirlit
sem fram til síðustu
áramóta var á hendi
búf járef t i r l i t smanna
sveitarfélaganna. Ekki
hefur verið rukkað fyrir
þær eftirlitsheimsóknir
sem farið hafa fram frá
síðustu áramótum en nú
mega bændur sem hafa
fengið heimsóknir eiga
von á rukkun fyrir þær á næstunni.
Á meðan áhættuflokkun er
ekki lokið hafa héraðsdýralæknar
skipulagt eftirlit á grundvelli þriggja
þátta og hefur eftirlitinu verið hagað
í samræmi við þá skipulagningu
frá áramótum. Í fyrsta lagi er
lögð áhersla á að fara á bæi sem
athugasemdir hafa verið gerðar við
í fyrra eftirliti eða ábendingar hafa
borist um, í öðru lagi bæi sem ekki
hafa skilað inn haustskýrslu og í
þriðja lagi bæi sem valdir eru með
slembiúrtaki.
Fast gjald eftir fjölda
Gjaldið byggir á tímagjaldi skv. 8. gr.
reglugerðar nr. 567/2012 um gjaldskrá
fyrir eftirlit og aðra gjaldskylda
starfsemi Matvælastofnunar.
Gjaldið er í samræmi við aðra
gjaldskrá vegna eftirlits
með dýrum, svo sem
vegna nautgripa, og svína.
Við útreikning á gjaldinu
er stuðst við tiltekna
verkþætti sem tengjast
eftirlitinu, meðal annars
undirbúning, aksturstíma,
eftirlit á staðnum, frágang
og skýrslugerð. Til viðbótar
við neðangreint gjald bætist
við fast akstursgjald. /fr