Bændablaðið - 05.06.2014, Síða 50

50
Núverandi ábúendur á Sól-
bakka, Sigríður Hjaltadóttir og
Skúli Þór Sigurbjartsson, hófu
búskap með foreldrum Skúla,
þeim Sigrúnu Ólafsdóttur og
Sigurbjarti Frímannssyni árið
1992.
Þau keyptu kýrnar og vélar árið
1995 og jörðina 1998. Sólbakki er
nýbýli úr landi Þorkelshóls byggt
upp af ömmu og afa Skúla, þeim
Herdísi Sturludóttur og Ólafi
Daníelssyni 1936.
Býli: Við Dalsá í Víðidal, mitt á
milli Hvammstanga og Blönduóss.
Staðsett í sveit: Við Dalsá í
Víðidal, mitt á milli Hvammstanga
og Blönduóss.
Ábúendur: Skúli Þór Sigurbjartsson
og Sigríður Hjaltadóttir.
Fjölskyldustærð (og gæludýra):
Tvö börn, Ólöf Rún Skúladóttir,
22ja ára verkfræðinemi við Háskóla
Íslands, og Guðni Þór Skúlason,
19 ára nýútskrifaður húsasmiður
frá VMA og verður á samningi
fram á næsta vor þegar hann tekur
sveinsprófið.Tveir hundar eru á
bænum; Lukka, íslensk smalatík
með ýmsum blöndum, og Lubbi,
Yorkshire Terrier. Svo eru nokkrar
fjósakisur og fimm hænur.
Stærð jarðar? Um 400 ha og af því
50 ha ræktaðir. Stunduð er kornrækt
á leigujörð utar í dalnum.
Gerð bús? Blandað bú.
Fjöldi búfjár og tegundir? Á
búinu eru um 30 mjólkandi kýr, allir
kvígukálfar fara í eldi en nautkálfar
eru seldir. Um 170 kindur eru á
bænum sem foreldrar Skúla hugsa að
mestu um, en þau heita Sigurbjartur
Frímannsson og Sigrún Ólafsdóttir
og eru fyrrverandi ábúendur á
Sólbakka. Þau fluttu í Brún í Víðidal
þegar við tókum við. Um 15 hross
eru á bænum.
Hvernig gengur hefðbundinn
vinnudagur fyrir sig á bænum?
Húsbóndinn á bænum vaknar
klukkan 7.00, fær sér hressingu
og fer út í fjós, mjólkar og gefur
nautgripunum. Eftir morgunmat
hefjast önnur bústörf, sem eru
misjöfn eftir árstíðum. Húsfreyjan
fer til vinnu utan bús. Á sumrin fara
krakkarnir til vinnu en á veturna eru
þau að heiman í skóla.
Skemmtilegustu/leiðinlegustu
bústörfin? Öll bústörf eru
skemmtileg en leiðinlegasta bústarfið
er að bera tilbúinn áburð á túnin.
Hvernig sjáið þið búskapinn
fyrir ykkur á jörðinni eftir 5 ár?
Sonurinn mun byggja hátæknifjós
og vélaskemmu innan fimm ára,
bústofninn hefur stækkað um helming
– að minnsta kosti nautgripirnir.
Hvaða skoðun hafið þið á
félagsmálum bænda? Bændur
þurfa að sinna félagsmálum af alúð
og fá til þess kraftmikið fólk með
skýra framtíðarsýn.
Hvernig mun íslenskum
landbúnaði vegna í framtíðinni?
Íslenskur landbúnaður stendur á
tímamótum; verið er að stækka
búin, taka í notkun nýja tækni,
orkumálin eru í örri þróun og má
þar nefna vindorku, metan auk
þess sem jarðhiti er nýttur á fleiri
stöðum. Leggja þarf ljósleiðara um
sveitir landsins til að auka fjölbreytni
auk þess sem nútímabúskapur
kallar á hraðara net. Íslenskar
landbúnaðarvörur eru einstakar
á heimsvísu, vegna hreinleika
þeirra, lítillar efnanotkunar svo
sem áburðar og skordýraeiturs,
auk hormónagjafa, við erum þegar
farin að minnka lyfjagjafir eins og
penisillín o.fl. Þegar útlendingarnir
átta sig á því megum við Íslendingar
fara að vara okkur.
Hvar teljið þið að helstu
tækifærin séu í útflutningi
íslenskra búvara? Ef við
upplýsum útlendinga um
hreinleika vörunnar, sem við
getum gert ef íslenskir bændur
fá vistvæna vottun, verður barist
um vöruna. Mikil vakning hefur
verið erlendis fyrir óhollustu
við framleiðslu landbúnaðarvara
og lífrænar vörur verða sífellt
algengari.
Hvað er alltaf til í ísskápnum?
Mjólk úr fjósinu okkar, heimareykt
hangikjöt út á flatkökurnar og
heimagerð jógúrt.
Hver er vinsælasti maturinn á
heimilinu? Lambahryggur eða
lambalæri, alltaf þegar krakkarnir
koma heim í frí er eldað lambakjöt,
grillað, steikt, moðsoðið, bara
namm hvernig sem það er eldað.
Eftirminnilegasta atvikið við
bústörfin? Miklar breytingar urðu
þegar við breyttum fjárhúsunum úr
görðum í gjafagrindur auk þess sem
búið var til vinnurými fyrir fjárrag.
Einnig varð mikil breyting þegar settur
var upp mjólkurtankur með sjálfvirkri
þvottavél. Mikil breyting hefur verið á
heyskap á þessum tíma sem við höfum
búið, með tilkomu rúlluheyskapar en
húsfreyjan saknar þó gamla Dodda
sem notaður var við að rifja en hann
var Deutz með veltigrind, töðulyktin
var svo dásamleg, en oft þurfti að vera
í kuldagalla við að rifja.
Líf og lyst
BÆRINN OKKAR
Smurbrauð fyrir sælkera
„Smørrebrød“ er brauð, yfirleitt
rúgbrauð, sem hefur verið smurt
með smjöri. Smurbrauð getur
verið aðalréttur, hluti máltíðar
eða smáréttur milli mála og er
mikilvægur þáttur í danskri
matargerð. Við Íslendingar
höfum fengið ýmislegt gott í arf
frá frændum okkar en hér á landi
er smurbrauðshefðin ágætlega
þekkt.
Smurbrauð varð til vegna þarfar
til að neyta matar utan heimilis. Frá
fornu fari þurftu smalar, bændur,
veiðimenn og aðrir sem voru að
vinnu langt frá heimilinu að taka
með sér nesti og þá var handhægt að
hafa með sér brauð og ýmiss konar
álegg. Ekki er neitt sér-danskt við
slíkt nesti og það var ekki fyrr en í
lok 19. öld að danskt smurbrauð varð
til í þeirri sér-dönsku mynd sem það
hefur í dag, þar sem áleggi er staflað
á smurðar brauðsneiðar.
Hér koma tvær smurbrauðs-
uppskriftir en það er um að gera
að nýta það hráefni sem til er í
ísskápnum og gera tilraunir. Eina
skilyrðið er að hráefnið sé fyrsta
flokks.
Nautatartar með graslauk,
kapers og spánarkerfli
Hráefni
› 350 g nautalundir eða fitulítill
lærvöðvi
› 2 stk. skalotlaukar
› 1 msk. kapers
› ½ pottur graslaukur
› Extra virgin ólífuolía
› Salt og svartur pipar
› Skreytt með nýjum spánarkerfli og
graslauksblómum
Graslauks majónes
› 2 eggjarauður
› 1 tsk. dijon sinnep
› 200 ml graslauksbætt repjuolía
› 2 msk. edik eða sítrónusafi
Eggjarauður unnar saman í
matvinnslu eða hrærivél, olíu hellt
rólega út í. Kryddað með sinnepi,
salti og pipar ásamt ögn af ediki
eða sítrónusafa.
Gott er að vinna saman graslauk
og olíu í matvinnsluvél og gera
heimalagað majónes sem er
auðvelt. Það má líka saxa ferskan
graslauk úr garðinum og blanda
við majónesið.
Aðferð
Snyrtu nautalundina og skerðu
hana í fína teninga. Saxaðu
skalotlaukinn, graslaukinn og
kapersið fínt. Blandaðu öllu
hráefninu saman í skál, bætið
í olíu, salti og pipar og dijon
sinnepi. Sprautið majónesið ofan
á réttinn.
Smurbrauð með reyktri
bleikju, grænkáli og rjómaosti
Hráefni
› 4 sneiðar rúgbrauð
› 100 g rjómaostur
› 200 g reykt bleikja
› ½ stk. rauðlaukur, smátt saxaður
› 10 stk. kapers
› Svartur pipar
› Grænkál eða rabarbari
› 100 ml repjuolía
› 2 tsk. gott edik
Skerið brauðið í sneiðar. Setjið
rjómaostinn í matvinnsluvél og
þeytið hann lítillega (eða notið
handþeytara) og setjið svo duglega
af honum á brauðið. Sneiðið
bleikjuna þunnt og leggið ofan á
rjómaostinn. Setjið rauðlauk og
kapers yfir og myljið svo svartan
pipar ofan á. Veltið grænkáli upp
úr smá olíu og ediki og leggið ofan
á. Saltið og piprið eftir smekk. Í
stað grænkálsins er líka er hægt að
kryddleggja ferska borða af nýjum
rabarbara. Þá er gott að setja ögn
af hunangi til að jafna sýruna í
rabarbaranum.
MATARKRÓKURINN – BJARNI GUNNAR KRISTINSSON MATREIÐSLUMEISTARI
Sólbakki
Fjölskyldumynd frá 2009.