Skírnir

Árgangur

Skírnir - 01.01.1983, Síða 192

Skírnir - 01.01.1983, Síða 192
186 SICÍRNIR ÓLAFUR JÓNSSON þekkja til smásagna fyrir en vilja kynna sér og læra að meta sögur og höf- unda. Fer varla hjá því að safnið verði í og með lesið sem söguleg úttekt smásagna, yfirlit heillar bókmenntagreinar í hundrað ár. Og þá koma til tvö aðal-sjónarmið á efnið, og má kalla annað krítiskt: safnið þarf svo vel sé að geyma úrval hinna bestu sagna, eftir liverri þeirri kreddu eða kennisetningu sem menn kunna að aðhyllast um list og íþrótt, eðli og að- ferðir smásögunnar. Og sögulegt sjónarmið má heita sjálfgefið í efnisval- inu: safn sem þetta á að rúma sem fjölbreyttust sýnisdæmi sem flestra þeirra höfunda sem einkum og sér í lagi hafa lagt fyrir sig smásagnagerð. Þar virðist raunar tilvalið að prófa og láta reyna á hugmyndina um smásöguna sem sjálfstætt skáldskaparform, sérstaka bókmenntagrein, aðgreinda frá og í eðli sínu óháða annarri skáldsagnagerð. Er nokkur hæfa í slíkum hugmyndum? Ekki þarf svo að vera, og ekki virðist Kristján Karlsson telja það, sem varla er von eftir kenningu hans í formálanum um ríkjandi raunsæisstefnu sagnagerðar og margvíslega ann- marka og takmarkanir sem af henni leiði í íslenskum smásögum upp og ofan. Af slíkri vantrú kann að stafa fyrirvari hans í formála þriðja bindis: „Einn ósýnilegur en áríðandi tilgangur safnsins er vitaskuld að prófa hvort þessar sögur geti lifað frjálsu lífi: þær eru ekki valdar sem bókmenntasögu- leg dæmi. Sú óbeina gagnrýni sem er fólgin í valinu sjálfu og sú takmark- aða bókmenntasaga sem ef til vill má lesa útúr safninu sem heild er auka- geta,“ segir hann. Þennan fyrirvara er skylt að virða, enda sumpart sjálf- sagt mál: auðvitað kemur skáldskapurinn sjálfur fyrst og á undan hverj- um þeim kennisetningum sem menn kunna að skemmta sér við að reisa á skáldskap. Hitt er jafnljóst fyrir því að einhverjar viðmiðanir hljóta að ráða sagnavalinu, ósjálfrátt ef ekki sjálfrátt, og þar með bæði formleg og söguleg sjónarmið; þau koma ef ekki annarstaðar fram í smekk ritstjórans (og Þorsteins Gylfasonar sem hefur valið með honum efnið í þriðja bindi) á það hvað séu nógu góðar sögur til að eiga heima í safni sem þessu. Hverjar eigi ein og ein eða allar í senn von um „frjálst líf“ úti á rneðal lesenda eins og þær standa á bókinni, óstuddar af hverslags kennisetningum. Fljótt á litið kann aðalreglan um efnisval í íslenskar smásögur að mið- ast við sem mesta fjölbreytni efnisins — í vali höfunda ef ekki sagnavalinu sjálfu. Brátt koma upp höfundar scm ekki hafa í neinum verulegum mæli fengist né hingað til verið orðaðir sérstaklega við smásagnagerð, þótt merk- ismenn séu í öðruni greinum bókmennta, svo sem Stephan G. Stephansson, Þorsteinn Erlingsson og Guðmundur Kamban í fyrsta bindi þess, Krist- ján Albertsson í öðru en Steinn Steinarr í þriðja; eða þá höfundar sem vissu- lega hafa gripið í smásagnagerð um eitthvert skeið ævinnar en annars ekki fengist né verið orðaðir við bókmenntir eða sögur þeirra vakið á sér eftirtekt fyrr en þá við samantekt þessa safns: Indriði Indriðason, Hjörtur Halldórs- son, Steindór Sigurðsson i öðru, Kristín Geirsdóttir, Steingrímur Sigurðsson í þriðja bindi; eða þá höfundar sem smásögur hafa ekki verið nema lítils- háttar aukageta með annarskonar ritstörfum þeirra, Hannes Sigfússon, Matt-
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179
Síða 180
Síða 181
Síða 182
Síða 183
Síða 184
Síða 185
Síða 186
Síða 187
Síða 188
Síða 189
Síða 190
Síða 191
Síða 192
Síða 193
Síða 194
Síða 195
Síða 196
Síða 197
Síða 198
Síða 199
Síða 200

x

Skírnir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Skírnir
https://timarit.is/publication/59

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.