Skírnir - 01.01.1986, Side 117

SKlRNIR tveir íslenskir leyndarskjalaverðir
113
Fram til ársins 1823 hafði Thorkelín verið einn við stýrið í
Leyndarskjalasafninu. Eftir aldamótin 1800 kom það til umræðu
við ýmis tækifæri að hann fengi lærdómsmann sér til aðstoðar. í
reynd var það staða sem Thorkelín hafði sjálfur haft á árabilinu
1780 - 86. Árið 1823 kom þetta enn til umræðu. Thorkelín var þá
sjötugur að aldri og nú þurfti að inna af hendi erfitt og krefjandi
starf, en það var að gera nákvæma skrá yfir skjöl sem Leyndar-
skjalasafnið hafði verið þvingað að afhenda þýska kansellíinu.
Thorkelín setti það skilyrði fyrir skipuninni að fundinn yrði viður-
kenndur lærdómsmaður, trúr og auðsveipur konungi og laus við
alla áráttu að skrifa og birta skrif sín („skrivesyge“ og „publici-
tetssyge“). Thorkelín hafði oftar en ekki endurtekið þetta stef í
eyru kansellísins og vísað til þess að leyndarskjalaverðirnir á 18.
öld höfðu látið það sitja í fyrirrúmi að sinna eigin rannsóknum og
útgáfum en látið safnið sitja á hakanum. Kansellíið benti á þrjá
menn sem um væri að velja; Vedel Simonsen, sérfræðing í sögu
Fjóns, E.C. Werlauff, bókavörð við Konungsbókhlöðu og Finn
Magnússon prófessor. Thorkelín valdi þann síðastnefnda, og frá
árinu 1823 var Finnur aðstoðarmaður Thorkelíns og líklegur til
að taka við embætti leyndarskjalavarðar við fráfall hans. Thor-
kelín hélt samt áfram enn í nokkur ár að sinna safninu, en vaxandi
ellihrumleiki kom í veg fyrir að hann gæti farið að heiman. Engu
að síður hélt hann áfram til dauðadags við skráningarstörfin og í
skjalasafni Leyndarskjalasafnsins liggjakvittanirfyrir skjölum og
skjalaskrám sem farið var með heim til hans. Eitt þeirra viðfangs-
efna sem Thorkelín eyddi miklum tíma í var þátttaka í samning-
um um skjalaafhendingar til Noregs samkvæmt friðarsamningun-
um í Kíl 1814. Vegna þeirra samninga afhenti Leyndar-
skjalasafnið m.a. eintakið af Norsku lögum Kristjáns V sem ný-
verið höfðu verið bundin í skrautband.
Tvívegis á löngum embættisferli stóð Thorkelín frammi fyrir
því að eldsvoði ógnaði Leyndarskjalasafninu. Á köldum febrú-
armorgni 1794 brann Kristjánsborgarhöll, en það hefir verið
mestur skaðinn sem Danir urðu fyrir á 18. öld í menningarlegu
tilliti. Ógrynni af listmunum urðu logunum að bráð. Þegar eldur-
inn var hvað mestur réðst Thorkelín í að flytja skjalasöfnin til
hernaðarsvæðisins á Gammelholm, og síðan var safnið aftur flutt
8 — Skírnir