Skírnir - 01.04.1998, Blaðsíða 177

SKÍRNIR
TRÚ OG EFI
171
Þessar athuganir hafa reynst langtum frjórra og skemmtilegra
viðfangsefni en að eltast lengur við hugarflug fjölmargra atvinnu-
manna í þessum geira um veröld alla. Mér sýnist hinsvegar að
Matthías og Valdimar leiti röksemda sinna að talsverðu leyti í
bókum og kenningum höfunda sem reyna að búa til algildar
forsendur og hefur tekist að gera sig að átrúnaðargoðum á þessu
sviði víða um heim. Auk þess finnst mér þeir horfa á fyrirbærin
úr nokkuð fræðimannslegri fjarlægð. Mér væri til dæmis forvitni
á því hvort þeir hafa sjálfir alist upp í lifandi og eðlilegu návígi við
álagabletti.
Hver einfaldar?
Matthías afgreiðir grein mína að lokum með þessum orðum:
„Það er að minnsta kosti ljóst að vandamál trúar og rökvísi er
óendanlega miklu flóknara en fram kemur í ritgerð Árna Björns-
sonar“ (93).
Það voru lítil tíðindi að þessi álitamál yrðu ekki afgreidd á 26
blaðsíðum Skírnis, og þó eru orð hans ósönn að hluta til. Eg
kannast ekki við að hafa reynt að einfalda þessi vandamál trúar og
rökvísi. Oðru nær. I Skírnisgreininni (95-100) reyndi ég einmitt
að benda á fjölmargar hugsanlegar kveikjur að sögum og venjum
í staðinn fyrir þá hugmyndafátækt að hjakka í gamla farinu og
velta sér upp úr einhverjum óljósum hjátrúarpotti.
Því fer fjarri að ég hafi nokkurn skapaðan hlut á móti dultrú
manna eða vilji „útiloka“ hana eins og Matthías fullyrðir (91). Eg
ber mikla virðingu fyrir dultrú, svo framarlega sem hún er einlœg,
en ekki uppgerð og vanbrúkuð í hagsmunaskyni. I rauninni
gleðst ég yfir hverjum þeim sem í einlægni trúir á huldufólk þótt
ég sjálfur sé svo andlega fatlaður að mér er ekki gefin sú lukka
fremur en önnur trú.
Enn síður er nokkuð við það að athuga þótt bæði börn og
fullorðna geti blátt áfram langað til að auðga tilveruna með því að
rækta með sjálfum sér vinsamlegt viðhorf gagnvart hugsanlegum
dularverum og öðru yfirskilvitlegu, til dæmis jólasveinum eða
huldufólki. Sumir skemmta sér við að búa til eigin álfasögur eins
og ég játaði að hafa sjálfur gert sem unglingur (97). Margir hafa