Skírnir - 01.04.1998, Blaðsíða 198

192
DAVÍÐ LOGI SIGURÐSSON
SKÍRNIR
ernishyggjan sé umfram allt sameiginleg gleymska ‘þjóðar’ enda
hefur hræsnin og undanlátssemin oft og tíðum orðið fylgifiskur
hennar. Sennilega verður geimfarinn Bjarni Tryggvason aldrei
neitt annað en Islendingur í okkar huga jafnvel þótt hann hafi
yfirgefið ísland átta ára að aldri og aldrei komið hingað síðan.
Hvað Bjarna varðar virðist kanadískt ríkisfang engu skipta því
hann mun ávallt bera þjóðarandann íslenska með sér og alltaf
vera hluti af hinni íslensku ‘þjóðarsál’. Hins vegar urðu afreks-
mennirnir Rúnar Alexandersson og Júlían Róbert Duranona
undireins ‘Islendingar’ þegar þeir hlutu íslenskan ríkisborgara-
rétt. Ekki er annað að sjá en að horft sé framhjá þjóðarandanum
hvað þá varðar; ólíkt rökunum sem beitt er um Bjarna Tryggva-
son skiptir vegabréfið eitt máli. Astæðan er sennilega sú að nú á
tímum styrkir fátt samkennd þjóðarinnar betur en afreksmenn og
er skemmst að minnast handboltalandsliðsins, ‘strákanna okkar’.
I þessu sambandi má reyndar vitna til orða Guðmundar Hálfdan-
arsonar um þær þjóðernismýtur sem:
höfðu svo sterka tilvísun í huga minnar kynslóðar og kannski enn meiri
áhrif á þá þeirra sem eldri voru; þessar mýtur hafa einfaldlega ekki sömu
tilvísun lengur í hugum ungs fólks. Eg er ekki að segja að þetta verði til
þess að þjóðernið hverfi, heldur frekar að það sé í endurskoðun.6
Guðmundur hefur sjálfur verið einna ötulastur íslenskra
fræðimanna við að koma nýjum hugmyndum um þjóð og þjóð-
ernishyggjuna á framfæri hér heima og á líklega mikinn þátt í því
að umræðan um íslenska þjóðerniskennd hefur orðið jafn áleitin
og raun ber vitni á allra síðustu árum.7 Guðmundur hefur spurt
hvað það sé eiginlega sem geri Islendinga að þjóð en telur spurn-
6 „Þar sem brimið svarrar á klakabrynjuðum klettum", Tímarit Háskóla Islands
3. árg., 1. tbl. (maí 1997), bls. 60.
7 Auk skrifa sinna hefur Guðmundur verið vinsæll viðmælandi í dagblöðum og
í útvarpinu. Hann var t.d. meðal viðmælenda Jóns Halls Stefánssonar í út-
varpsþætti á Rás 1 um íslenska þjóðerniskennd í ágúst 1997, einnig í þáttaröð
Sigríðar Matthíasdóttur um þjóðernishyggjuna um svipað leyti, Morgunblaðið
birti viðtal við hann hinn 22. september 1996 og hann var einn þátttakenda í
hringborðsumræðum Tímarits Háskóla Islands um íslenskt þjóðerni í maí
1997.