Jökull - 01.12.1955, Blaðsíða 41

í Skaftárdal er vatnsmælingastöð og rennsli
Skaftár mælt þar á vegum Raforkumálaskrif-
stofunnar. Þar varð hlaupsins fyrst vart hinn
3. september. Ox það til liádegis mánudag-
inn 5. sept., en tók þá að réna, og telja má,
að hlaupinu hafi verið lokið þ. 11. sept. Mesta
vatnsrennsli varð um 750 m3/sek. Samkvæmt
útreikningum Sigurjóns Rist varð heildarmagn
hlaupvatnsins 226 millj. m3 ± 20%. Nokkur
brennisteinsþefur var af vatninu hjá Skaftárdal,
en ekki svipaður því, sem hann var austur af
Langasjó. Hafa því hinar lyktandi lofttegundir
verið að mestu roknar úr vatninu, er komið var
þangað suður, enda breiddist hlaupið rnjög
mikið út á eyrum austur af Langasjó, og þar
sem Skaftá rennur á Skaftáreldahrauninu er
rennsli liennar mjög í hvirflum. Orsök sigsins
norðvestur af Grímsvötnum getur aðeins verið
sú, að þar hafi safnazt fyrir bræðsluvatn undir
ísnum og myndað hvelfingu, sem síðan liefur
tæmzt að mestu eða fullu. Er hér annaðhvort
urn að ræða stöðugan jarðhita eða þá, að smá
eldgos hefur orðið þarna undir jöklinum án
3. mynd. Kort, er sýnir legu ketilsigsins og út-
falls Skaftárhlaupsins.
Map showing the situation of tlie ice cauldron
and the outlet of the jökulhlaup.
þess að ná upp í gegnum hann. Sveinn Sveins-
son frá Fossi getur þess í blaðagrein (Mbl. 11.
sept 1955), að þegar hann var á Asum í Skaft-
ártungu, en þar dvaldist liann í 45 ár, hafi
stundum komið korgað jökulvatn í Eldvatnið
í byrjun september, og hafi þá oft verið sama
flug í vatninu fram í október eða lengur, og
það jafnt þótt tíð væri köld og þurr. Pálmi
Hannesson upplýsir, að þegar hann flaug yf'ir
jökulinn í sept 1945, svo sem fyrr getur, hafi
hann séð sigdæld nýlega myndaða á svipuðum
slóðum og þá, er nii myndaðist, og telur hann
líklegast, að vatn úr henni muni hafa hlaupið
í Tungnaá. Hefur það sig þá líklega verið eitt-
hvað vestar en það, sem myndaðist í sumar.
Sú staðreynd, að sig það, sem myndaðist í
sumar, hafði afrennsli til Skaftár, gefur nokkr-
ar upplýsingar um landslagið undir suðvestan-
verðum Vatnajökli og sýnir, að vatnasvið
Tungnaár er nokkru minna en gera mátti ráð
fyrir út frá yfirborði jökulsins, en kemur vel
heim við rennlishlutfallið milli Tungnaár og
Skaftár. Líklegt er, að sams konar landslag og
er kringum Langasjó, móbergshryggir með
NA—SV stefnu, haldi áfram langt inn undir
jökul, og að móbergshryggur í framhaldi
Fögrufjalla eða hryggsins rétt vestan Langasjós,
myndi vatnaskil Tungnaár og Skaftár.
S UM M A R Y :
A JÖKULHLAUP IN THE SKAFTÁ RIVER
IN SEPTEMBER 1955.
From the 3rd of Seþtember and for some
clays on a strong sulphurous smell was felt
in some districts in Northern Iceland, from
Eyjafjörður to Mývatnssveit. It was strongest
on Sept 4th. At first it zuas thought that the
smell came from some jökulhlaup water
emerging from the northwestern part of Vatna-
jökull, but soon it xuas found that its source
xuas a jökulhlaup in Skaftd. There the smell
39