Jökull - 01.12.1957, Qupperneq 27

REFEREN CES
ÁGRIP
Arnborg, L. 1955 a: The Hoffellssandur. Chapt-
er VI. Hydrology of the Glacial River Aust-
urfljót. Geogr. Ann. Stockh. 37:185-201.
Stockholm.
— 1955 b: The Hoffellssandur. Chapter VII.
Ice-marginal Lakes at Hoffellsjökull. Geogr.
Ann. Stockh. 37:202—228. Stockholm.
Glen, J. V. 1954: The Stability of Icedammed
Lakes and other Waterfilled Holes in Glaci-
ers. Journ. of Glaciol. 2,15:318. Cambridge.
Hannesson, P. 1934: Kötlugosið síðasta. Nátt-
úrufræðingurinn, 4:1—4. Reykjavík.
Hjulström, F. 1953: Pá expedition till islándska
sandurfált 1951 och 1952. Ymer 1953. 73:
161 — 191. Stockholm.
Holtzscherer, J. J. 1954: Expédition Franco-
Islandaise au Vatnajökull. Résultats des
sondages seismiques. Jökull, 4:1—32. Reykja-
vík.
Rist, S. 1955: Skeiðarárhlaup 1954 (The hlaup
of Skeidará 1954). Jökull, 5:43—46. Reykja-
vík.
— and Thorarinsson, S. 1955 a: Skaftárhlaup
í september 1955. Jökull, 5:37—40. Reykja-
vík.
— — 1955 b: Rannsókn á Ivötlu og Kötlu-
hlaupi 1955. Jökull, 5:32—40. Reykjavík.
Thorarinsson, S. 1939: The Ice Dammed Lakes
of Iceland with Particular Reference to
their Values as Indicators of Glacier Oscilla-
tions. Geogr. Ann. Stockh. 21:216—242.
Stockholm.
— 1953 a: Sorne new Aspects of the Grímsvötn
Problem. Journ. of Glaciol. 2, 14:267—274.
Cambridge.
— 1953 b: The Grímsvötn Expedition June—
July 1953. Jökull, 3:6—23. Reykjavík.
— 1955: Mælingaleiðangurinn á Vatnajökli
vorið 1955. Jökull, 5:23—29. Reykjavik.
/ ofanritaðri grein er gerður nokkur saman-
burður á hlaupi því, er kom frá Kötlusvœðinu
þ. 25. júní 1955 (sbr. grein í Jökli, 5. ár), og
nokkrum öðrum jökulhlaupum hérlendis, sem
komið liafa á síðari árum. Eins og kunnugt er,
eru hlaup þau, sem samfara eru Kötlugosum,
hin stórfenglegustu á landi hér, að Orœfajökuls-
hlaupum e. t. v. undanskildum, og ekki munu
önnur meiri gerast annárs staðar i veröldinni.
Hefur verið gizkað á, að rennsli Kötluhlaupa
muni geta náð hundruðum þúsunda tenings-
metra á sekúndu, þegar þau eru í hámarki. Vist
má telja, að rennslið fari yfir eitt hundrað þús-
und teningsmetra á sekúndu.
Það hefur verið ráðgáta, hvernig geymzt geti
á hjarnsvœði Höfðabrekkujökuls það mikið
vatn, að valdið gceti slíku rennsli.
Mynd 2 sýnir línurit af nokkrum jökulhlaup-
um, sumum frá eldstöðvum eða jarðhitasvœð-
um, öðrum frá jökullónum. Linuritin eru lóga-
ritmísk, en af því leiðir, að jafnt hallandi linur
sýna sömu hlutfalls aukningu eða minnkun
rennslis. Línurit hlaupsins frá Kötlusvæðinu
sker sig, sem sjá má, mjög úr. Það sem einkennir
þetta hlaup er, að hámarksrennslið er ákaflega
mikið miðað við heildarvatnsmagn hlaupsins.
Þetta hámarksrennsli var t. d. um 50% af há-
marksrennsli Grœnalónshlaupsins 1939, en
heildarvatnsmagnið aðeins um 2%. Hámarks-
rennsli Kötluhlaups, sem væri með svipuðum
hætti og það síðasta, gæti því farið upp i um
200 þús. teningsmetra á sek., þótt heildarvalns-
magnið yrði litlu meira en Grœnalónshlaups.
Fer þá að skiljast ■ betur, hvernig vatn það, er
veldur hinum mikilfenglegu Kötluhlaupum,
getur geymzt í Kötlukvosinni, og það því frem-
ur, sem gera má ráð fyrir, að eitlhvert vatn geti
komið upp með gosinu sjálfu i byrjun þess.
25