Jökull - 01.12.1957, Qupperneq 50

Myncl 4. Pálsfjall úr norðaustri.
Pálsfjall from NE.
Ljósm. S. Þórarinsson, 15. sept. 1957.
vötnum á yfirstandandi ári, og komi hlaup
innan tveggja ára, ætti heildarvatnsmagn þess
að verða töluvert minna en í síðasta hlaupi.
Þetta hvorttveggja þó að því tilskildu, að ekki
bætist skyndilega í kvosina mikið vatnsmagn
alllangt norðan frá, svo sem gerðist vorið 1938.
Hæðarmunurinn á vatnsborðinu í Gríms-
vötnum og skarðinu norðaustur af Svíahnúk
eystri, þar sem sá hryggur virðist lægstur, mæld-
ist mér vera um 120 m. Móbergskollurinn sem
stendur upp úr vatninu rétt austur af Vatns-
hamri (Sbr. 4. mynd.) náði 15 m yfir vatns-
borðið þ. 15. sept. Þessi kollur var í kafi 1. júlí
1953, rúmu ári fyrir hlaup, en álíka upp úr
vatninu og nt'i 28. ágúst 1950 (Sbr. mynd á
bls. 8 og 16 í Jökull, 3. ár.).
í norðvesturhorni lónsins við Vatnshamar
lagði gulu upp af vatninu, er við komum þang-
að þ. 15. sept., og mældist hitinn við land
50° C, en í sandinum skammt upp af vatns-
borði 88.5° C. Er þetta nokkru norðar en
þær kolsýrðu lindir, er við fundum undir
Vatnshamri 1. júll 1953, en þær voru nú undir
hjarni. Allþykkar skriður af eldfjallaösku eru
sums staðar utan í Vatnshamri, sem að mestu
cr úr brúnu túffi. Er við gengum suður með
Vatnshamri vestan lónsins, velti Guðmundur
móbergshnullungi, ekki ýkja stórum, niður
hjarnbrekkuna. Brá þá svo við, að hjarnfylla
mikil sprakk frá brekkunni neðarlega og féll
með miklum dynk niður í vatnið og hófst af
stórfelldur öldugangur, svo að ísinn brotnaði
upp á allstóru svæði, en við hrósuðum liappi
að enginn okkar skyldi hafa staðið þarna neð-
ar í brekkunni.
Það þótti okkur kynlegt, að af Depli mátti
greinilega sjá skriðbílaslóðina frá 6. júní eftir
endilangri sléttunni. Sú slóð var einnig greini-
leg upp frá sléttunni norður af Gríðarhorni
(5. mynd).
í náttstað komum við kl. 20,35, og var þá
skafheiðríkt yfir jöklinum öllum. Ur skáladyr-
um sáust Kverkfjöll eystri og tindur í Kerling-
arfjöllum, líklega Snækollur. Úr skáladyrum
sást nú vesturhluti Grímsvatnasléttunnar. Kl.
22 skreið skarður máni upp á himinhvolfið og
norðurljós bröguðu yfir jöklinum. I sannleika
fagurt kvöld eftir dýrlegan dag.
Þ. 16. héldum við frá skálanum kl. 9. Var þá
blæjalogn og frost 6° C. Við komum snöggv-
ast við á Svíahnúk vestri, sem mér virtist geta
verið hluti af gígbarmi, og tókum þaðan stefnu
á Pálsfjall, en þangað komum við kl. 12,30.
Kvosin djúpa rétt austan undir fjallinu var nú
þurr. Misgengnu íshamrarnir austan i þeirri
kvos hafa mjakazt nokkuð til suðurs síðan vor-
ið 1955, og skálin, sem er skammt norðaustur
af Pálsfjalli, var nú dýpri en vorið 1956. Frá
Pálsfjalli var stefnt á Jökulheima. Svo hlýtt var
í sólskininu og logninu, að þeir Magnús og
Gunnar stóðu á skíðum sínum naktir að beltis-
stað, en ég lá í sólbaði á þaki Kraka. Munu
fáir ætla, að þannig sé septemberveður á Vatna-
jökli. Kl. 14 komum við á slóð okkar frá 13.
sept., en þá skeði það, að Kraki neitaði að
ganga lengra. Eftir mikla skoðun kvað Guð-
mundur upp úr með Jtað, að kveikjuhausinn
væri ónýtur, en enginn til vara í bílnum. Sá
ég ekki fram á annað en að okkar biði nætur-
gisting á þessum stað, en með einhverjum mér
lítt skiljanlegum brögðum tókst þeim þremenn-
ingunum að tjasla saman kveikjuhaus, sem
dugði. En vegna tafarinnar lentum við í myrkri
á skriðjöklinum, og var ferðin niður jökulinn
óneitanlega nokkuð glæfraleg. Er við nálguð-
umst jökuljaðarinn, komu til móts við okkur
nokkrir góðir menn úr hópi þeirra jöklavina,
er kenna sig við „13. september“, og dvöldu
nú í Jökulheimum. Við jökuljaðarinn festist
Kraki í sandbleytu og var langt verk og erfitt
að koma honum upp úr, en tókst þó að lokum,
og komum við í skálann kl. 2 um nótina. Var
48