Jökull - 01.12.1962, Blaðsíða 15

7. mynd. Kaldakvísl ofan Sauða-
fells hefur rutt sig og frosið á ný.
Kaldakvisl river upstream of Saufía-
fell. River (to the right of the per-
son) has broken off its ice cover,
pushed the brash on gravel bars on
its left bank (behind the snowmo-
bilc). A new cover has been formed.
Photo: S. Rist.
töluverðan varma, 11—15 kl/s af 1— 2° C heitu
vatni. í Þóristungum bætist lindáin Tjaldkvísl
í Köldukvísl.
5.23. Þjórsá frá Eyvafeni. ís leggst á efsta
hlutann að haustinu, en áll helzt auður fyrst
í stað, ofan frá Bólstað og niður lijá Eyvafeni.
Mikið krap sezt að í íarveginum og jrrengir
hann. Grefst farvegurinn jrá oft og iðulega og
álar flytjast til, meðan ána er að leggja. Hækk-
un árinnar er 2—3 m. Neðan Eyvafens mjókkar
farvegurinn nokkuð, en er þó breiður allt niður
að Dynk. Grunnstingull leggst jrarna víða að,
íshellur og hrannagarðar myndast, en lilykkj-
óttir álar haldast opnir fyrst í stað.
Neðan Svartár og undan Norðlingaöldu ólga
upp allvatnsmiklar lindir úr jjversprungum í
botni Þjórsár. Þær halda auðum vökum og
liindra alla grunnstingulsmyndun, en á aðeins
mjög skammri leið niður frá þeim. Farvegurinn
er breiður, sorfinn i'it af ísi. Vatnsstaðan hækk-
ar af hrönn um 1—3 metra.
Meðan þetta gerist, flyzt verulegt magn af
skriði niður Þjórsá, en áin má teljast auð í
gljúfrunum frá Hvannagiljafossi og frarn um
Gljúfurleitarfoss, skarir alls staðar, þar sem vatn
er kyrrstætt, og íshattar á steinum. Fyrir neðan
Gljúfurleit strandar krapaförin á grynningum,
og höfuðísar vaxa hratt. Þeir jrrengja æ meir
að skriðinu, og Þjórsá fer fljótt á ís í dalnum
milli Búðarháls og Fitjaskóga. Hrönn hleðst
upp neðan við Gljúfurleitarfoss. Mjó straum-
og lindavök lielzt í Þjórsá niður frá Skúms-
tungum. Lindaseyrur koma undan hrauninu,
sem hrakið hefur Þjórsá vestur að brekkunum.
5.3. Þjórsá frá ármótum vifí Tungnaá og til
hafs.
ASur en gangur ísalagna í Þjórsá er rakinn
frá ármótunum við Tungnaá og til hafs, er rétt
að draga saman úr köflunum hér á undan nið-
urstöður þær, sem skipta meginmáli.
1) Tungnaá er jafnan auð frá Hófsvaði og
Kaldakvísl frá Sauðafelli.
a) Tungnaá flytur ógrynni af skriði út í
Þjórsá í hverjum frostakafla allan vet-
urinn, einkum í upphafi frosta.
b) Fliitur auða vatnsins minnkar í frost-
um, sem leiðir aftur til þess, að skriðið
minnkar.
c) Stöku sinnum, einu sinni til jrrisvar á
vetri, hrannast Tungnaá upp hjá Haldi,
einmitt Jregar ísmyndun er örust, og þá
dregur úr eða tekur alveg fyrir flutning
hennar á skriði út í Þjórsá. Þá dregur
einnig verulega úr rennslinu eða tekur
alveg fyrir það sem snöggvast.
d) 1 mildri tíð eykst yfirborð auða vatns-
ins. Fíitastig árvatnsins helzt niður undir
0° C, þar til ísinn er étinn burtu úr
liinum vota hluta farvegsins, en hækkar
Jrá skyndilega um 1 til 2° C.
e) Venjan er, að ísinn er vart allur leystur,
Jjegar veður kólnar á ný, og þá er skrið
komið skjótt í Tungnaá, einkurn neðsta
JÖKULL 13