Jökull - 01.12.1962, Síða 45

í sambandi við mælingar þessar skal tekið
£ram, að 5.-6. júní var mikil rigning (á Kví-
skerjum 135,1 mm), hlýtt og miklir vatna-
vextir, og allmikil einnig 9.—10. júlí (á Kví-
skerjum 71,6 mm). Hins vegar, er ég mældi
síðast vegna brúarinnar, 13. júlí, voru snjó-
fannir í Eyðnadal inn af lóninu orðnar litlar,
en í sólbráð renna allmiklir lækir jsaðan og
raunar alltaf uppsprettulækir, og einnig úr
Jökuldal syðra megin lónsins. Þótt jökulleirs-
litur sé á lóninu, er leirlagið, sem situr eftir
í hlíðum lónsins eftir hlaup, mjög þunnt og
skolast af í fyrstu rigningu á eftir. Má vera, að
lækirnir — og rigningarvatn — eigi verulegan
hlut að vatnsmagni lónsins.
Um hlaupið sjálft við Fjállsá er það að segja,
að það mun liafa byrjað 24. júlí, en óx hægt,
jtótt greinilegt væri morguninn eftir, að um
hlaup var að ræða. Að kvöldi þess dags hafði
vatnsborðið við brúna stigið 55 cm frá því um
morguninn. Þ. 26. júlí að morgni var rennsli
árinnar svipað, en fór minnkandi, er á daginn
leið. Um kvöldið hafði vatnsborðið lækkað 40
cm, en áin þó enn allmikil. Föstudagsmorgun-
inn 27. júlí var hlaupið fjarað.
Vatnsborð Fjallsár við brúna mun liafa stigið
1,3—1,4 metra, þegar lilaupið náði hámarki, og
þá var breidd árinnar um 90 m og þversniðið
áætlað 220 m2. Straumhraðinn mældist 3,2 m/s
í aðalstrengnum, og samkvæmt Jtví hefur rennsl-
ið verið eitthvað nálægt 600 m3/s.
Jakaburður var nokkur, en þó ekki svo mjög.
Að hann varð ekki meiri, mun að verulegu
leyti hafa stafað af því, að nokkrum dögum
áður hafði jökullinn við lónið brotnað mikið,
cn þeir jakar furðanlega farnir að eyðast. En
jökulbrúnin brotnaði ekki að neinu ráði að
nýju við hlaupið.
Var þetta allmikið lilaup, en minna en í
fyrra sumar.
Þegar hlaupsins varð greinilega vart, 25. júlí,
fór ég í Breiðamerkurfjall til Jress að huga að
lóninu. Var þá komið allverulegt borð á það
eða um 12—13 m, nærri eins og hækkun þess
nam síðustu tvo mánuði. Ekki reyndist þó ger-
legt að komast alveg niður að vatnsborðinu
vegna hættu á, að jakar yltu eða skriðu, sem
nýfjarað var af, en jakabreiðan þétt. Var því
ekki hægt að mæla, hve lónið fjaraði ört á klst.
Engin hreyfing sjáanleg á vatninu og yfirleitt
Horft inn eftir lóninu. Nokkur fjöruborð eiga
að sjást.
Ljósm.: Flosi Björnsson.
lítil á jökum, en dynkir heyrðust J^ó öðru
hverju, ekki sízt við jökulbrúnina. Stærstu jak-
arnir utan til í lóninu virtust liafa staðið grunn,
er hæst var í lóninu. Engin merki um umrót
á jöklinum, að undantekinni sjálfri brúninni,
sem vissi að lóninu. Sprungur voru að vísu sem
venjulega þéttar í jöklinum nálægt lóninu og
að mestu samhliða jökulbrúninni, en varla
meiri en venjulega og virtust ekki nýjar.
Þ. 28. júlí fór ég aftur í Breiðamerkurfjall
til að athuga verksummerki eftir hlaupið. Hafði
lónið tæmzt, aðeins lítill pollur eftir, sem gat
þó verið eftir regn daginn áður. Mældi hvað
lónið hafði verið djúpt, l'remst ytra megin. Frá
þeirri hæð, sem vatnsborðið hafði verið, og
niður að jökum á lónsbotninum, sem lágu að
klettavegg, reyndist dýptin 35 m. Botni lónsins,
sem var alþakinn jökum, hallar dálítið báðum
megin niður að miðju (einkum fremsti þriðj-
ungur af lengd hans), svo að erfitt er að áætla
dýpt hans, en vart mun of í lagt að bæta megi
við h. u. b. 10 m, þannig að dýpt lónsins megi
áætla alls um 45 m.
Öðru hverju hrundi úr jökum, að vonum
meira en næst áður, er ég kom Jrarna. Missmíði
sáust ekki á jöklinum við fjallið eða í grennd
við lónið fremur en áður, að því undanskildu,
að dálítil þunn, sundursprungin jökulspilda
næst Múlanum virðist hafa lyfzt og sigið aftur
án Jress að fljóta sundur i lausa jaka.
JÖKULL 43