Jökull - 01.12.1976, Page 52

Koch, J. P. 1912: Reisen tværsover Island i Juni
1912. Geogr. Tidsskr. 21: 257—264.
Liestöl, O. 1956: Glacier dammed lakes in Nor-
way. Norsk Geogr. Tidsskr. 15: 122—149.
Maag, H. 1969: Ice dammed lakes and marginal
glacial drainage on Axel Heiberg Island.
Research Reports. McGill University, Mon-
treal. 147 pp.
Marcus, M. G. 1960: Periodic drainage of gla-
cier-dammed Tukequat Lake, British Col-
umbia. Geogr. Review, 50: 89—106.
Nye, J. F. 1976: Water flow in glaciers: jökul-
hlaups, tunnels and veins. J. Glaciol. 16:
181-207.
Post, A. and Mayo, L. A. 1973: Glacier dammed
lakes and outburst floods in Alaska. In:
Focus on Environmental Geology (Ed. R.
W. Tank), Oxford Univ. Press, p. 205—224.
Powell, D. G. 1976: Unnamed lake, lat. 64“40.5'
N, long 15-4PW. J. Glaciol. 16: 362.
Price, R. J. and Howarth, P. J. 1970: The Evo-
lution of the Drainage System (1904—1965)
In front of Breiðamerkurjökull, Iceland.
Jökull, 20: 27-37.
Reid J. R. and Clayton, L. 1963: Observations
of rapid water level fluctuations in ice
sink-hole lakes, Martin River Glacier, Al-
aska. J. Glaciol. 4, 650—652.
Rist, S. 1970: Annáll um jökulhlaup. Jökull, 20:
89-90.
Rist, S. 1913: Jökulhlaupaannáll 1971, 1972 og
1973. Jökull, 23: 55-60.
Roberts, B. 1933: The Cambridge Expedition
to Vatnajökull 1932. Geogr. Journ., 81: 289
-313.
Scheving-Thorsteinsson, S. 1955: Breidamerkur-
jökull - nágra glacialgeologiska iakttakelser.
Stockholms Högskola Geografiska prosemi-
nariet, 35 pp.
Schytt, V. 1956: Lateral drainage channels along
the northern side of the Moltke glacier,
North-West Greenland. Geogr. Annalr. 38:
64-77.
Sigbjarnarson, G. 1967: The changing level of
Hagavatn and glacial recession in this cen-
tury. Jökull, 11: 263—279.
Stone, K. H. 1963: Alaskan ice-dammed lakes.
Ann. Ass. Am. Geogr. 53: 332-349.
Thorarinsson, S. 1939: The ice-dammed lakes of
Iceland, with particular references to their
values as indicators of glacier oscillations.
Geogr. Annalr. 21: 216—242.
Thorarinsson, S. 1955: Mælingaleiðangurinn á
Vatnajökli vorið 1955. Jökull, 5: 27-29.
Thorarinsson, S. and Rist, S. 1955: Rannsókn á
Kötlu og Kötluhlaupi sumarið 1955. Jökull,
15: 43-46.
Thorarinsson, S. 1966: The age of the maxim-
um postglacial advance of Hagafellsjökull
Eystri. Jökull, 16: 207-210.
Trautz, M. 1919: Am Nordrand des Vatnajökull
im Hochland von Island. Petermanns Mit-
teilungen, 65: 121-126, 223-229.
Wright, G. 1935: The Hagavatn Gorge. Geogr.
Journ. 86: 218-234.
ÁGRIP
LÓN VIÐ JAÐAR OG A YFIRBORÐI
JÖKLA Á ÍSLANDI
1 25. árgangi Jökuls var sagt frá lónum undir
jöklum á íslandi. Nú mun greint frá lónum
við jökuljaðar og ofan á jöklum landsins.
Mynd ld sýnir þversnið af jaðarlóni. Is er á
aðra hönd og berg á hina. Leysingarvatn og úr-
koma safnast í lónið. Vatn getur runnið stöðugt
úr lóninu yfir bergþröskuld. Hins vegar tekst
vatni oft að lyfta ísstíflunni og brjótast fram
undir jökulinn, áður en vatnsborð nær að rísa
upp í hæð bergþröskuldsins. Lónið tæmist þá
skyndilega í jökulhlaupi.
Mynd 2 og Tafla 1 sýna legu helstu jaðar-
lóna á íslandi. A um 20 stöðum hefur skrið-
jökull stíflað þverdal eða gil og jarðarlón mynd-
ast. Flest eru lónin við suðurjaðar Vatnajökuls.
Stærst þeirra er Grænalón, sem Skeiðarárjökull
stíflar sunnan undir Grænafjalli. Vatn hleypur
úr flestum þessara lóna. Þó rennur vatn yfir
bergþröskuld úr lóni við Ólafsfell, Hofsjökli.
Við rýrnun jökla á þessari öld hafa hlaupin orð-
ið stöðugt tíðari og vatnsminni. Ef jöklar þynn-
ast enn frekar, gætu ný lón myndast og líkur
myndu aukast á, að lónið við Ólafsfell hlypi í
Þjórsá yfir Þjórsárver. Skríði jöklar hins vegar
fram á ný, myndast lón fljótlega í giljum. Fram-
skrið jökla á sunnanverðum Mýrdalsjökli á síð-
ustu árum hefur valdið smáum en tíðum hlaup-
um í Múlakvísl og er líklega einnig orsök hlaupa
í Klifandi og Fúlalæk. Sólheimajökull þarf hins
vegar að ganga fram um 1 km til þess að stífla
50 JÖKULL 26. AR