Jökull - 01.12.1976, Page 97

Mynd 2. HagafeÍlsjökull
og Hagavatn 21. júní
1975. Myndin er tekin
nokkru nær jöklinum en
Mynd 1.
Fig. 2. The snout of
Hagafellsjökull eystri and
Hagavatn on June 21,
1975. The picture is tak-
en somewhat more close
to the glacier than Fig. 1.
Photo:
Einar Gunnlaugsson.
eða vel útbúnum, þaulvönum jöklagörpum. Var
því snúið til baka, þar eð flestir voru hvorugt.
Nokkur hluti hópsins, þeir léttfættu, gekk norð-
ur með austurjaðri jökulsins upp á hnjúkinn á
móti Stóru-Jarlhettu, en þaðan er mjög góð yfir-
sýn yfir Hagafellsjökulinn. Hinn hlutinn, sá
þyngri, gekk stystu leið yfir í Jarlhettudal og
að skálanum við Einifell. Veðrið hélst nokkurn
veginn þurrt á meðan á gönguferðinni stóð, en
seint um kvöldið byrjaði að hvessa og rigna
fyrir alvöru.
Gist var í tjöldum og skálanum. Hvassviðrið
og rigningin jukust eftir því sem á nóttina leið.
Þannig hélst veðrið fram undir kvöld næsta dag.
Skálabúar undu glaðir og reifir við sitt, en hjá
tjaldbúum reyndist nóttin rysjótt og vætusöm.
Þrátt fyrir veðrið fóru flestir að skoða Leynifoss-
gljúfrið um hádegisbilið. Að því loknu tóku
menn saman pjönkur sínar og óku til Reykja-
víkur. Hópurinn skildi þó glaður og reifur um
kvöldið. Aðkoman að nýhlaupnum jökli vakti
slíka undrun og ánægju, að veðurguðunum og
náttúruöflunum var algerlega um megn að raska
nokkru þar um.
Að lokum skal hér vikið að nokkrum jökla-
fræðilegum atriðum, sem sérstaka athygli vöktu:
Með samanburði á mæliniðurstöðum okkar,
með tilliti til Hagavatns, við hopunarmælingar
Aksels Phiil sást, að jökulsporðurinn hafði
hlaupið fram um 1530 m miðað við síðustu
mælingu frá 15. 9. 1973, svo að lieildarfram-
hlaup hans hefur verið hátt í 1600 m, þar sem
reikna má með, að jökulsporðurinn hafi hopað
eitthvað árið 1974.
Myndir 1 og 2 sýna glögglega þann regin-
mismun, sem er á sporði jökuls, sem er að hopa
hreyfingarlaus til baka, og jökuls, sem er að
hlaupa fram.
Mynd 3 sýnir, hvernig jökullinn hefur rótað
upp grýttum jökulgarði fyrir framan sig.
Athyglisvert var, að leysingarvatnið frá jökl-
inum kom hvorki undan jökulsporðinum eða í
lækjum á yfirborðinu eins og venja er, heldur
kom það fram úr pípum í jöklinum í 4—6 m
hæð yfir jörð (Mynd 3). Hvað þessu veldur, er
ekki vitað, en geta má sér þess til, að það hafi
komið fram eftir skriðfleti í jöklinum.
Áberandi var, hversu landslagið undir jökl-
inum var auðsærra í gegnum hann heldur en
það var áður en jökullinn hljóp (Mynd 1 og 2).
Greina mátti, að framskriðið hafði hegðað sér
mismunandi á ýmsum stöðum í jöklinum, bæði
hvað sprungumyndun og hraða viðvíkur. Sjá
mátti, að sums staðar höfðu jökulsvæðin gengið
mishratt fram og myndað hálfgerðar rastir sín
á milli. Víðast hvar var yfirborðið allt sprungið
og tætt, en í vestanverðum jöklinum voru stór
svæði, margir hektarar, lítið sem ekkert brotin,
þar sem jökullinn hafði skriðið fram í stórum
flekum (sbr. forsíðumynd).
Þó að Hagafellsjökull hafi nú hlaupið fram
um meira en einn og hálfan kílómetra, er staða
hans í dag svipuð því sem hún var í lok leys-
ingartímans árið 1959.
JÖKULL 26. ÁR 95