Jökull


Jökull - 01.12.1977, Blaðsíða 22

Jökull - 01.12.1977, Blaðsíða 22
Vatnajökull Five layers in the core may be attributed to recorded “eruptions in Vatnajökull”, i.e. corre- sponding to the years 1887, 1823, 1766, 1753, and, conceivably, 1706. On chemical grounds these layers appear to be of heterogeneous origins — V 1887 is a basaltic andesite (SiO^ = 54%), V 1823 has a “caldera composition”, similar to that o£ Grímsvötn, whereas V 1766 and 1706 have “primitive” chemistry. No analysis exists of V 1753, but the refractive index of the glass indicates basaltic composition. V 1706: Three annals state for the year 1706: “Fires in the autumn in Grímsvötn” (Thorar- insson 1974, p. 54). As stated the chemical com- position of the 1706 tephra does not fit that of other Gríntsvötn products, which constitutes a powerful argument against an origin there. However, it has been shown by Thorarinsson and others (e.g. Thorarinsson 1950) that the Grímsvötn watershed reaches far outside the caldera itself, and that eruptions all the way from Þórdarhyrna in SW Vatnajökull to the southern reaches of Dyngjujökull in the NW part, may cause jökulhlaups in Skeidará (or Jökulsá for that matter). The fissure swarms and central volcanoes in that area exhibit consider- able range in chemical composition, as seen from the analyses presented here. It is therefore suggestecl that the 1706-eruption took place within the Skeidará watershed, but outside the Grímsvötn central volcano itself. V 1753: The eruption in 1753 was described in contemporary sources as having taken place in Sídujökull; — Thorarinsson (1974, pp. 57—58) suggests a location NE of Pálsfjall, where de- pressions in the glacier still attest. to thermal activity beneath (cf. lljörnsson 1977). In the eruption, rivers draining SW Vatnajöktdl, Djúpá and Skaftá, flooded catastrophically, stich that the former rose by some 200 feet. The land around was ruined by the debris of the jökul- hlaup: rocks, gravel and ice. The billowing smoke and fires were seen from mountains bordering the lowlands, and wind from the NE brought the ash down to the adjoining farm- lands and pastures, causing death to the live- stock (Thorarinsson 1974, pp. 57—58). 20 JÖKULL 27. ÁR V 1766: In 1766 Tlijórsá flooded repeatedly, and contemporary writers describe haze in the air, sulphurous smells, and fine asli issuing from the direction of Vatnajökull. The floods, stemm- ing from Tungnaá, a tributary to Tlijórsá, and the meteoric phenomena, may be attributed to an eruption in western Vatnajökull (Thorarins- son 1974, pp. 58—59). V 1823: The 1823-tephra has “caldera chem- istry”; the grain size parameters are unknown. In 1823 a volcanic cloud was observed over Vatnajökull in the beginning of February, and ash fell in Skaftártunga, SW of Vatnajökull. Sveinn Pálsson, a highly reliable contemporary naturalist, does not mention a jökulhlaup, which seems to exclude Grímsvötn as a possible source (Thorarinsson 1974, pp. 69—70). The last previous hlaup took place in 1816, 7 years earlier, so that the caldera should liave been full enougli by 1823 for an eruption to trigger a new hlaup. The chemical composition, liow- ever, suggests an origin in a “mature” volcano, such as the Grímsvötn-Lakagígar system. V 1887: For the years 1885—1889 there are occasional references to earthquakes and light ashfall around Vatnajökull, and in 1887 a jökul- hlaup took place in Súla on western Skeidarár- sandur, which is cliaracteristic for the purely glacial jökulhlaups from the ice-dammed lake Grænalón. Thorarinsson (1974, pp. 96—97), however, suggests that a small eruption took place in 1887 near Thórclarhyrna. The tephra is fairly coarse, similar in that respect to many of the Grímsvötn tephras, but of basalt-andesitic composition. Its position in the core, however, is more in keeping with thc years 1888 or 1889. In view of all this it appears that volcanic activity of feeble lmt long-winded nature was abroad near Tliórdarhyrna in the years 1887— 89. (See the last chapter for evidence that this tephra is front 1889.) Eight unknown tephra layers. The profile contains eight unknown tephra layers in addition to the 1854 one, that was ten- tatively allotted to Grímsvötn. Of these, three have olivine tholeiite composition (1697, 1720, 1707), and the fourth (1768) has two kinds of
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.