Jökull


Jökull - 01.12.1977, Síða 98

Jökull - 01.12.1977, Síða 98
Vatnajökulsferð nálægt aldamótunum 1800 SIGURÐUR BJÖRNSSON, KVÍSKERJUM, AUSTUR-SKAFTAFELLSSÝSLU í fyrsta bindi ritsins Hrakningar og lieiða- vegir, sem Pálmi Hannesson og Jón Eyþórsson tóku sarnan og völdu efni í (Bókaútgáfan Norðri, Akureyri 1944) eru á bls. 245—269 þrjár greinar um útilegumannabyggðir; sú fyrsta eftir Björn Gunnlaugsson, prentuð í Islendingi 1861, og sýnir hann þar fram á að útilegumannatrúin liefði ekki við að styðjast neina búsældarlega dali á hálendinu. Önnur greinin eru andmæli, sem birtast í Norðanfara 1862, og voru undirrituð 8.5. Þor- valdur Thoroddsen taldi öruggt að þessa undir- skrift ætti sr. Hákon Espólín prestur á Kol- freyjustað. Þriðja greinin, sem Jjeir Pálrni og Jón birtu, var svar við grein sr. Hákonar, eftir sr. Sigurð Gunnarsson á Hallormsstað, og birtist í Norð- anfara árið 1865, en var rituð í mars 1864. Greinin eftir sr. Hákon er merkileg fyrir þær sakir, að hún er gott vitni um hvað útilegu- mannatrúin var sterk fram yfir miðja 19. öld, og ln'tn var gagnleg vegna þess að hún gaf sr. Sigurði tilefni að rita sína grein, og bjarga ]>ar með vitneskju um eina fyrstu ferð sem vitað er um að farin hafi verið til að kanna Vatnajökul á seinni öldum. Grein sína nefndi sr. Sigurður „Um útilegu-þjófa“. Þó það, sem sr. Sigurður segir um þessa ferð sé örstutt, er það furðu greinargott, og hefði verið ástæða til að Þor- valdur Tlioroddsen gæti hennar í Ferðabók eða Landfræðissögu, engu síður en sumra þeirra ferða, sem þar er getið. Sr. Sigurður áttaði sig á að 8.5. mundi þýða H.E. (áttundi og fimmi bókstafur stafrófsins), en telur sig ekki vita liver vera muni, nefnir hann til hægðarauka Hall. Það sem viðkemur lerðinni er svohljóðandi: „.... Hallur bregður fyrir sig til stuðnings máli sínu sögu um tvo Öræfamenn, sem hafi gengið á Vatnajökul, og hafi séð norðaustur af honum grasatjöld I'ljótsdælinga og jökullinn sé fjar ekki breiður. — Nú vill líka svo vel til fyrir nrér að ég hef talað við annan Öræfamanninn, 96 JÖKULL 27. ÁR sem gekk norður þaðan á Vatnajökul, og sagði hann mér greinilega frá öllu sem hann sá. Sá maður var hinn nafnkenndi heiðursbóndi Sig- urður i Svínafelli í Öræfum. Síðan ég talaði við hann eru nú hér um 30 ár. Þá ætla ég liann væri hátt á áttræðisaldri, en sagðist hafa verið ungur maður þegar hann gckk á jökulitin. Það munu því vera full 80 ár liðin frá þessari jökulgöngu. Hann og bróðir ltans eða frændi, sem fór nteð honum, langaði til að kanna jökulinn og vita hvað hann væri breiður. Þeir fóru frá Skafta- felli eða selinu þar norður og upp af um aftur- elding — Jrað var um vor —, gengu hvatlega, því að mennirnir voru röskir. Hiti var áveðurs og sums staðar ysjur í gadd- inurn, surns staðar krapablár í dokkum, þvi nóg- ar voru hæðir og dældir á standjöklinum. Þarna gengu þeir beint norður, og var alla jafna í fangið eða flatt. Um nónbil, minnir mig, komu Jjeir loks á hájökulinn, svo þeir sáu norður af. Þar var dæld fyrir norðan þá og svo bumba. Yfir hana sáu þeir svört fjöll, lág og öræfi í miklum fjarska. Sagði Sigurður mér, að liann hefði álitið ntikið eftir af jöklinum, e. t. v. þriðjung. Hvergi sáu þeir merki til dala eða auðra bletta í honum......... Sigurður sálugi í Svínafelli gat ]>ví enganveginn eygt tjöld í því- líkum fjarska, enda var stefna hans norður frá Skaftafelli enganveginn austar en á Kverkfjöll (Klofafjöll), þingmannaleið vestar en Fljótsdals- öræfi eða meira. Norður af Kverkfjöllum blasa einkum við Mývatnsöræfi austantil. — Milli norðurs og norðausturs þaðan sem Sigurður sál- ugi sá af jöklinum, eru IVÍöðrudals- og Brúar- iiræfi. — Eftir landkorti hr. Bjarnar Gunnlaugs- sonar er Vatnajökull hálf önnur þingmannaleið á breidd frá Skaftafelli norður að Kverkfjöllum. — Nú er mjög líklegt, að Sigurður sálugi í Svínafelli, þvílíkur fjör- og hreystimaður sem hann var, hafi gengið frá aftureldingu til nóns fulla þingmannaleið, og þar hann sagði þá hafa verið mikið eftir af jökulbreiddinni, ef til vill
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116

x

Jökull

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.