Jökull - 01.11.1998, Blaðsíða 4

are one of the clearest examples of this phenomenon.
Landscape of this kind may be theoretically
explained by deriving steady state ice flow over and
around undulations in bedrock landscape. The figure
shows the computed steady state ice surface geometry
corresponding to a sharp bedrock peak based on
simplified assumptions regarding the rheology of ice
(linear Newtonian rheology).
The size of the area in the figure is five ice thick-
nesses in each direction and the grid spacing is 1/8 of
the ice thickness. The dot in the middle of the figure is
directly above the peak in the bottom topography and
the main ice flow is in the jr-direction which is indi-
cated with the arrow on the left hand side of the figure.
The computed landscape bears a strong resem-
blance to the bumps that can be seen on the cover
photo of Jökulborgir.
Tómas Jóhannesson
Forsíðumyndin
Forsíðumynd Jökuls að þessu sinni er af Jökul-
borgum í Langjökli en þær eru röð af hólum í yfirborði
jökulsins sem myndast þegar jökulísinn flæðir yfir
hnúkaröð í botnlandslaginu. Hólamir eru fimm talsins
og liggja í beinni röð frá norðaustri til suðvesturs.
Stefna þeirra er hin sama og á Jarlhettum og á
hnúkaröð í suðurjaðri jökulsins.
Jökulborgum er nánar lýst í Árbók Ferðafélagsins
1980. Það vekur athygli, þegar hólaröðin í jökulyfir-
borðinu er skoðuð, að neðan við hvern hól er dæld og
flæðir jökulísinn þar upp á móti halla yfirborðsins á
nokkrum kafla. Hólarnir eru sprungnir í kollinn þar
sem tognar á yfirborði íssins nærri yfirborði en dæld-
irnar þar sem ísinn kýtist saman við yfirborðið eru
sprungulausar.
Þetta landslag í jökulyfirborðinu er tiltölulega
stöðugt frá ári til árs og flæðir jökulísinn því þama með
líkum hætti og þegar gmnnur lækur rennur yfir steina.
Svipaða hóla er að finna víða á jöklum landsins en
Jökulborgirnar eru eitthvert skýrasta dæmið um þetta
fyrirbæri. Landslag af þessum toga má skýra fræði-
lega með útreikningum á áhrifum botnlandslags á
jökulflæði.
Myndin hér að framan sýnir reiknað yfirborð ofan
við skarpan tind í botnlandslagi miðað við ákveðnar
einfaldaðar forsendur um flæðieiginleika jökulíss
(línulegt "Newtonskt" efni).
Svæðið sem sýnt er á myndinni er fimm sinnum
stærra á hvora hlið en sem nemur ísþykktinni og
möskvastærðin er 1/8 af ísþykktinni. Punkturinn fyrir
miðri mynd er beint ofan tindsins í botninum og flæði
íssins er í x-áttina sem sýnd er með ör vinstra megin
myndarinnar.
Reiknaða landslaginu svipar mjög til hólanna sem
sjá má á forsíðumyndinni af Jökulborgum.
Tómas Jóhannesson
2
JOKULL, No. 46, 1998