Jökull


Jökull - 01.12.1999, Blaðsíða 73

Jökull - 01.12.1999, Blaðsíða 73
The morphogenesis of kettles in the Höfðabrekkujökull forefield, Mýrdalssandur, Iceland Antoni Olszewski and Piotr Weckwerth Institute of Geography, Nicholas Copernicus University, Fredry 6/8, 87-100 Torun, Poland Abstract — Sixteen melt-out kettles located in the southem part ofthe near forefield ofthe Höfðahrekkujök- ull outlet glacier were analysed. The kettles most likely fonned during the 1918 jökulhlaup as they are a geo- morphological proof of sudden and catastrophic, but territorially limited, frontal deglaciation, linked with the sudden outfiow of melt-waters and the resulting deposition oficebergs. However, we can not exclude that the icebergs originated in the cores ofend moraines which were swept away by surging water. INTRODUCTION Höfðabrekkujökull (also called Kötlujökull) is the main outlet glacier of the south-east margin of the Mýrdalsjökull ice cap (Björnsson, 1979; Kriiger, 1994). The Höfðabrekkujökull forefield (Mýrdals- sandur) is a sandur (alluvial) plain created by huge floods (jökulhlaups) associated with subglacial vol- canism beneath Mýrdalsjökull (Figure 1). The south- em part of the forefield can be classified into five dif- ferent levels in relation to the Sandvatn river (Figure 1B); the highest (I), high (II-III), middle (IV-VII), low (VIII-IX), and the lowest (X), the current river basin. Level VI has a length of about 1.2 km and a max- imum width of about 250 m. It rises 5.5 m above the adjoining plain. An integral part of level VI is its lower fragment Vla containing kettles (Figures 2 and 3). The kettles cover a relatively small area of 90 m in length and 70 m in width, intersected by a small outlet channel. The kettles are located directly west of the so-called “main moraines” (Heim, 1983), which have most likely been destroyed in this place during subsequent meltwater floods. Geomorphological mapping made it possible to distinguish three morphogenetically different outwash plains: flat (level VI), pitted (a small marginal part of level VI), and collapsed and pitted (level Vla). Three kettles occur on level VI and fifteen, including the three largest, on the lower outwash plain, Vla. Ket- tles 6 and 13 were too damaged to be analysed. The slope between levels VI and Vla has a locally sinu- ous course which is very distinct but barely 0.5 m in height. This sinuosity is caused by chaotic distribu- tion of the ice blocks, testified to by the inclination of the deposits exposed in it. The difference between the pitted outwash and collapsed and pitted outwash lies in the surface struc- ture. The pitted outwash contains kettle holes of vari- ous sizes being created by ice melting in an uniformly sloping plain (Goldthwait and Smith, 1968) whereas the collapsed and pitted outwash formed by melting of icebergs which were completely or nearly completely covered by deposits (collapsed) or where the blocks protruded above the surface (pitted). Goldthwait and Smith (1968) emphasise that the degradation of em- bedded ice leads to the development of “ undulating gravel deposits with accordant flattopped residuals ”. Such surfaces exist in the study area in the form of small islands and narrow peninsulas. The location of the 16 kettles (Figures 1-3) poses a question on their morphogenesis. The closeness of Höfðabrekkujökull’s snout and the position of the ket- tle field in the prolongation of the end moraine from the beginning of the 20th century, suggest the need to consider the origin of glacier ice in this place. The kettles could have been formed by melting glacier ice which had remained in situ within the early 20th cen- tury moraine. Situations where glacier ice is buried JÖKULL, No. 47 71
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.