Jökull - 01.06.2000, Blaðsíða 10

Eysteinn Tryggvason
need to be pumped into the magma chamber per year.
At that rate, it would take 1000 years to accumulate
one cubic kilometer of magma in the magma cham-
ber, but that is roughly the volume of magma extruded
in each of the large Katla eruptions. In conclusion, the
tilt observations near Katla over a period of 30 years
have failed to show any unrest of the volcano.
ACKNOWLEDGEMENTS
The field work of 1967 to 1973, on which the present
work is partly based, was funded by several grants
from the National Science Foundation, Washington.
The field work of 1986 to 1994 was funded by the
Nordic Volcanological Institute, Reykjavík. Analysis
of the data was supported by the University of Tulsa,
Tulsa, Oklahoma, and by the Nordic Volcanological
Institute, Reykjavík. I wish to express my sincere
thanks to. these parties, and to all the individuals
who have assisted in obtaining field measurements
of excellent quality, on which the present research is
based.
REFERENCES
Dahm, T. and B. Brandsdóttir 1997. Moment tensors of
microearthquakes from the Eyjafjallajökull volcano in
South Iceland. Geophys. J. Int. 130, 183-192.
Hertz, H. 1884. Úber das Gleichgewicht schwimmender
elastischer Platten. Ann. Phys. Leipzig 22, 449-455.
Jóhannesson, H., S. P. Jakobsson and K. Sæmunds-
son 1990. Geologic map of lceland, sheet 6, South-
Iceland, third edition. Icelandic Museum of Natural
History and Iceland Geodetic Survey, Reykjavík.
Mogi, K. 1958. Relations between the eruptions of various
volcanoes and the deformations of the ground around
them. Bull. Earthquake Res. Inst. Univ. Tokyo, 36, 99-
134.
Thoroddsen, Th. 1925. Die Geschichte der islándischen
Vulkane. D. Kgl. Danske Vidensk. Selskabs Skrifter,
Naturvidensk. og Mathem. Afd. 8 Række, IX, 1-458.
Tryggvason, E. 1960. Earthquakes, jökulhlaups and sub-
glacial eruptions. Jökull 10, 18-22.
Tryggvason, E. 1973. Surface deformation and crustal
structure in the Mýrdalsjökull area of South Iceland.
J. Geophys. Res. 78, 2488-2497.
ÁGRIP
HALLAMÆLINGAR VIÐ MÝRDALSJÖKUL
TIL ÁKVÖRÐUNAR JARÐSKORPUHREYF-
INGA VIÐ KÖTLU
Sumarið 1967 voru sett niður 45 fastmerki á þrem-
ur stöðum við jaðar Mýrdalsjökuls, með það í huga
að mæla jarðskorpuhreyfingar sem væntanlega eru
undanfari Kötlugosa. Fastmerkin mynda þrjár stöðv-
ar til hallamælinga, eina á Höfðabrekkuheiði, aðra í
Kötlukrika og þá þriðju við Jökulkvísl. í hverri stöð er
10 til 13 fastmerkjum raðað á tvær línur, sem skerast,
og eru að jafnaði um 50 metrar milli merkja. Halla-
mælingar voru gerðar á þessum stöðvum einu sinni á
ári frá 1967 til 1973, og aftur var hallamælt á árunum
1986 til 1994.
Niðurstöður þessara mælinga eru þær að mjög
litlar jarðskorpuhreyfingar urðu milli mælinga, og ef
marktæk hreyfing mældist, gekk hún oftast til baka á
næsta ári. Hreyfingar frá fyrstu mælingu, árið 1967, til
mælingar árið 1994, eru alls ekki marktækar, sem sýn-
ir að eldfjallið Katla hefir ekki bólgnað svo mælanlegt
sé með þeim aðferðum, sem notaðar hafa verið. Þó má
segja að mælingarnar í Kötlukrika gefi smávegis vís-
bendingar um að land hafi risið til vesturs, í stefnu á
Kötlu, en sú lyfting (halli lands) nemur ekki meira en
2-4 míkrógeislum á nær 30 árum, eða um 0.1 míkró-
geisla á ári, sem gæti merkt að landlyfting við Kötlu
nemi um 0.6 mm á ári að meðaltali. Slíkt landris gæti
varað í árþúsundir án eldgoss.
Á Mýrdalsjökul safnast mikill snjór á hverjum
vetri og svipað snjómagn bráðnar á hverju sumri.
Vegna þessa er talsverður munur á þunga jökulsins
eftir árstíðum, og einnig eftir því hve hlýtt eða úr-
komusamt tíðarfarið er. Þegar hallamælingar við aust-
urjaðar Mýrdalsjökuls eru bornar saman við áætlað-
an þunga jökulsins kemur í ljós, að jarðskorpan undir
jöklinum sígur á veturna, þegar jökulfargið eykst, en
rís á sumrin, þegar jökullinn bráðnar. Þetta landsig og
landris veldur mælanlegum hallabreytingum við jað-
ar jökulsins og má skýra allar mældar hallabreyting-
ar við jaðar Mýrdalsjökul sem afleiðing mismunandi
þyngdar jökulsins.
8 JÖKULL No. 48