Dagblaðið Vísir - DV - 14.10.2014, Blaðsíða 32

32 Menning Vikublað 14.–16. október 2014
Sigruðu í fjölmennri hönnunarsamkeppni í Þýskalandi
n 95 arkitektastofur sendu inn hugmyndir fyrir menningarmiðstöð n Tillaga a2f valin best
Í
slensk-þýska arkitektastofan a2f
skaut 94 öðrum stofum ref fyrir
rass og sigraði í samkeppni um
hönnun íþróttahallar og félags-
og menningarmiðstöðvar í borginni
Rendsburg í Þýskalandi. Síðast-
liðinn föstudag var tilkynnt að til-
laga a2f, sem nefnist TREFF . MAST-
BROOK (Treffpunkt Mastbrook)
eða Miðstöð Mastbrook, hefði borið
sigur úr býtum.
„Þetta er hluti af átaki borgarinn-
ar fyrir þetta hverfi sem er svolítið
illa statt félagslega – íbúum hefur
fækkað í hverfinu að undanförnu,“
segir Aðalheiður Atladóttur sem
rekur stofuna ásamt eiginmanni
sínum Falk Krüger og Filip Nosek.
„Þetta er íþróttahöll og fjöl-
notasalur. Við þetta er byggð fé-
lags- og menningarmiðstöð, og á að
samnýtast grunnskóla sem er þarna
á lóðinni,“ segir Aðalheiður. Mið-
stöðinni er ætlað að verða vettvang-
ur mannamóta og samskipta og á
að efla hverfið Mastbrook og styrkja
uppbyggingu þess.
Aðalheiður segir að í flestum
hönnunarsamkeppnum í Þýska-
landi séu arkitektastofurnar vald-
ar í forvali eða boðið sérstaklega
að taka þátt, en í þessi tilviki var
samkeppnin opin. Það voru því 95
arkitektastofur sem sendu inn til-
lögur um hönnun miðstöðvarinn-
ar, 10 stofur fengu greitt til að þróa
hugmyndir sínar áfram og svo voru
veitt verðlaun fyrir fyrstu þrjú sætin.
„Þetta er mikill heiður,“ segir Aðal-
heiður um verðlaunin.
A2f rekur tvær stofur, eina í
Reykjavík og aðra í Berlín. „Við
stunduðum nám saman. Ég og Falk,
og Filipus sem er mjög góður vin-
ur okkar. Við unnum mikið saman
Vettvangur mannamóta
og samskipta Treffpunkt
Mastbrook er 2.200 fermetra
íþróttahús, félags- og menn-
ingarmiðstöð. Mynd a2f
Þórarinn les
karlasögur
Í tilefni af Lestrarhátíð stendur
Reykjavík Bókmenntaborg
UNESCO fyrir útgáfu á smá-
sagnasafninu Eins og Reykjavík
og hefur gefið út frítt á rafbók.
Nokkur gagnrýni hefur komið
fram í kjölfar útgáfunnar því að
einungis 5 af 26 sögum bókarinn-
ar eru eftir konur. Þórarinn Eld-
járn sem valdi sögurnar í bókina
hefur svarað gagnrýnisröddum á
Facebook: „Ég tók að mér að raða
saman einhverskonar heild sagna
eftir eigin smekk út frá formúl-
unni smásaga (eða smá saga) +
Reykjavík + húmor og írónía. Það
kom bara svona út. Aldrei stóð til
að mér bæri að úthluta hnífjöfnu
réttlæti hvað varðar efnistök, ald-
ur, búsetu, menntun, kynþátt,
kynhneigð, kynferði eða nokkuð
annað. En má þessi bók ekki bara
nokkuð vel við una ef umkvartan-
ir fjalla helst um það sem ekki er í
henni? Jafnvel þó hún virðist vera
mannréttindabrot.“
Deilt um
hljóðbækur
Í pistli á Kvennablaðið.is gagn-
rýnir Kristín Sigurðardóttir að
einungis þeir sem geti ekki nýtt
sér prentað letur fái aðgang að
safnkosti Hljóðbókasafns Íslands.
Þóra Ingólfsdóttir, forstöðumað-
ur safnsins, segir í svargrein að
samkvæmt höfundalögum megi
safnið gera hljóðbækur án sam-
bands við höfunda eða útgefend-
ur en slíkt væri ómögulegt ef að-
gangur væri almennur. Hlutverk
safnsins felist í því að standa vörð
um mannréttindi þeirra sem geta
ekki notið bókmennta með aug-
unum. Í síðustu viku greindi DV
frá því að hljóðbókaunnandi sem
var ósáttur við framboðið og las
inn skáldsöguna Veröld sem var
á Youtube hafi verið beðinn af
Forlaginu að taka upplesturinn
út, en þýðingin er enn bundin
höfundarétti.
Ætla að lengja
gildistíma höf-
undaréttar
Í mennta- og menningarmála-
ráðuneytinu stendur nú yfir vinna
um breytingar á höfundarétt-
arlögum. Í
umræðum
um gagnasafn
Ríkisúvarps-
ins á Alþingi
í síðustu viku
upplýsti Ill-
ugi Gunnars-
son að til stæði
að lengja gildistíma höfundarétt-
ar: „Meðal annars vegna þess að
listamennirnir eru farnir að lifa
lengur en áður, þeir eru farnir að
lifa heilbrigðara lífi og nauðsynlegt
að tryggja það að höfundaréttur-
inn hverfi ekki á meðan að lista-
mennirnir eru á lífi.“ Samkvæmt
43. grein gildandi höfundalaga
helst höfundaréttur gildur uns 70
ár eru liðin frá næstu áramótum
eftir lát höfundar.
É
g held að þetta muni skipta
sköpum fyrir framtíð raflistar
á Íslandi,“ segir Halldór Björn
Runólfsson, safnstjóri Lisasafn
Íslands, um opnun Vasulka-
stofu, miðstöðvar fyrir margmiðlun-
arlist á Íslandi.
Halldór segir að hugmyndin um
slíka deild innan listasafnsins hafi
komið fram fyrir þó nokkrum árum
en það hafi ekki fyrr en ákveðið var
að tengja hana nafni Vasulka-hjón-
anna, Steinu og Woodys, sem skrið-
ur komst á verkefnið. „Þau hafa
alltaf hugsað sér að á Íslandi gæti
orðið til einhvers konar vídeómið-
stöð sem tæki við verkum og upplýs-
ingum.“ Miðstöðin mun þannig ein-
beita sér að varðveislu, rannsóknum
og kynningu á verka- og heimilda-
safni þessara brautryðjenda í mynd-
bandalist. Til að byrja með fær mið-
stöðin afnot af kjallara listasafnsins.
„Það má segja að Krisín Scheving
beri hitann og þungann af starf-
seminni og með henni fjöldinn allur
af hjálparkokkum. Svo erum við að
mynda tengsl við æ fleiri margmið-
lunarstöðvar bæði í Skandinavíu,
Evrópu, Kanada og Bandaríkjunum,“
útskýrir Halldór.
Í hringiðunni
Steinunn og Woody Vasulka eru
brautryðjendur í vídeólist og gríðar-
lega virt í heimi myndbanda- og
margmiðlunarlistar. Þau kynntust
þegar Steinunn var við framhalds-
nám í fiðluleik í Tékkóslóvakíu árið
1959. Í byrjun sjöunda áratugarins
fluttust þau til New York í Banda-
ríkjunum þar sem Woody vann
við ýmis vídeótengd verkefni og
Steinunn starfaði við tónlist, útskýr-
ir Halldór. „Um 1968 ákváðu þau að
hætta öllum hlutastörfum og hella
sér út í að kanna vídeóheiminn og
vídeóvæðinguna. Þau byrjuðu á því
að gera heimildakvikmyndir. Þau
sóttu mikið tónlistarklúbba og tóku
meðal annars upp tónleika með
Jimi Hendrix, Miles Davis, Jethro
Tull og fleiri ámóta listamönnum.
Síðan fóru þau að kanna skemmt-
analífið í New York og fóru sérstak-
lega í neðanjarðarklúbbana sem þá
voru að líta dagsins ljós, sérstaklega
klúbbar samkynhneigðra. Þau gerðu
heimildamyndir um meira og minna
allt liðið sem átti eftir að leika í kvik-
myndum Andys Warhol,“ segir Hall-
dór.
Stofnuðu einn frægasta
raflistastað heims
„Fljótlega sáu þau að það var ekki til
neinn samastaður fyrir þessa tegund
nýlistar.“ Í kjölfarið bjuggu þau til
slíkan vettvang sjálf, The Kitchen.
„Þau fundu eldhús í Broadway
Central Hotel, þau gerðu það upp og
opnuðu. Þetta er einn frægasti raf-
lista- og raftónlistarstaður verald-
ar býst ég við.“ The Kitchen er enn
starfandi í dag en hefur verið fluttur
sig um set að minnsta kosti tvisvar.
Snemma á áttunda áratugnum
var Vasulka-hjónunum boðnar stöð-
ur við nýstofnaða margmiðlunar-
deild í ríkisháskólanum í Buffalo.
„Þessi deild sem var eins og sniðin
fyrir þau. Í fyrsta skipti fengu þau
aðgang að öllum þeim tækjum sem
þau þurftu á að halda og stúdíó. Þá
helltu þau sér út í þetta og fóru að
rannsaka vídeó. Bæði í tengslum við
sjónvarp og margmiðlun og þvílíkt.
Þá fóru þau líka að smíða eigin tæki
og komust í kynni við menn sem
voru að þróa þessa tækni fram á við.
Um það leyti sem þau voru að hætta
í Buffalo og flytja til Santa Fe í Nýju-
Mexíkó árið 1978 voru þau búin að
þróa vídeótæknina yfir í stafræna
tölvumyndagerð.“
Enn í fullu fjöri
Vegur og virðing Vasulka-hjónanna
hefur aukist umtalsvert á undan-
förnum árum. „Allt í einu á síðustu
10 árum hefur hvert safnið á fætur
öðru svermað fyrir þeim og þetta er
að verða þannig að við gátum ekki
… til að missa ekki af lestinni var
ekki um annað ræða en að opna Va-
sulka-stofu hér. Við vildum algjör-
lega ná í skottið á þeim áður en það
væri orðið um seinan.“ Steinunn er
þó enn að vinna að listinni. „Þau eru
ennþá í fullu fjöri og alltaf að þróa
hlutina fram á við, og eru snillingar í
öllu sem heitir tækni og öllu því sem
þarf til að þróa áfram vídeó.“
Stofan verður formlega opnuð á
fimmtudag, en á þriðjudag og mið-
vikudag fer fram málþing í safninu til
heiðurs hjónunum. n
Opna miðstöð fyrir
margmiðlunarlist
n Frumkvöðlar í vídeólist heiðraðir með opnun Vasulka-stofu
Kristján Guðjónsson
kristjan@dv.is
Halldór Björn Runólfsson
Safnstjóri Listasafns Íslands segir að
Vasulka-stofa muni skipta sköpum fyrir
framtíð raflistar á Íslandi. Mynd SiGTRyGGuR aRi
Brautryðjendur Woody
og Steinunn Vasulka eru
enn í fullu fjöri.