Morgunblaðið - 08.08.2015, Blaðsíða 24

BAKSVIÐ
Sigtryggur Sigtryggsson
sisi@mbl.is
Ekki hefur farið framhjánokkrum manni aðmiklar breytingar hafaorðið á veðurfarinu milli
áranna 2014 og 2015.
Í yfirliti Trausta Jónssonar
veðurfræðings á vef Veðurstof-
unnar segir svo meðal annars:
„Fyrstu sjö mánuðir ársins 2015
hafa verið venju fremur kaldir,
sérstaklega suðvestanlands.“ Á
sama tíma í fyrra sagði Trausti
hins vegar: „Fyrstu sjö mánuðir
ársins 2014 hafa verið óvenjuhlýir
og hafa aðeins þrisvar verið hlýrri
í Reykjavík frá upphafi samfelldra
mælinga 1871.“
„Það er rétt – árin hafa verið
mjög ólík – sérlega eindregin
austanátt var ríkjandi í janúar og
febrúar 2014 – síðan skipti um,
aðallega í suðlægar áttir. Í vetur
voru hins vegar vestlægar áttir
ríkjandi og skipti um í kringum
sumardaginn fyrsta – síðan þá
hafa norðlægar áttir verið
ríkjandi. Þessi áttaskipan hefur
ráðið mestu um veðurlagið – hvað
svo sem veldur því að svona hagar
til með hana er erfiðari spurning,“
segir Trausti aðspurður.
Viðsnúningur skoðaður
Þessi viðsnúningur hefur gef-
ið Trausta tilefni til að líta á
veðurlagið í lengra samhengi og
verður fróðlegt að sjá niðurstöður
þeirrar athugunar. Enda velta
margir fyrir sér hvað valdi þess-
um umsnúningi í veðrinu milli ára.
Fram kemur í yfirliti Trausta
fyrir fyrstu sjö mánuði þessa árs
að meðalhiti í Reykjavík og á
Stórhöfða í Vestmannaeyjum hafi
verið undir meðalhita áranna 1961
til 1990, -0,3 stig á fyrrnefnda
staðnum en -0,6 stig á þeim síðar-
nefnda. Öllu hlýrra hefur verið í
öðrum landshlutum, en síðustu
þrír mánuðir hafa þó jafnað stöðu
landshlutanna frá því sem var fyrr
á árinu. Á Akureyri er meðalhiti
mánaðanna sjö 0,2 stigum ofan
meðallags áranna 1961 til 1990, 0,3
stigum ofan við í Stykkishólmi og
0,2 stigum yfir meðallagi á Teigar-
horni.
Úrkoma er í rétt rúmu meðal-
lagi áranna 1961 til 1990 í Reykja-
vík en er í meðallagi á Akureyri.
Sólskinsstundir hafa verið 174 um-
fram meðallag áranna 1961 til
1990 í Reykjavík en 152 stundum
undir meðallagi á Akureyri. Sól-
skinsstundir fyrstu sjö mánuði
ársins 2012 voru fleiri en nú í
Reykjavík, en á Akureyri þarf að
fara allt aftur til ársins 1983 til að
finna færri sólskinsstundir fyrstu
sjö mánuði ársins heldur en nú.
„Fyrstu sjö mánuðir ársins
2014 hafa verið óvenjuhlýir og
hafa aðeins þrisvar verið hlýrri í
Reykjavík frá upphafi samfelldra
mælinga 1871. Það var 1964, 1929
og 2003. Á Akureyri hafa fyrstu
sjö mánuðir ársins aldrei mælst
hlýrri en nú, en jafnhlýir 1964,“
sagði í yfirliti Trausta fyrir fyrra
hluta ársins 2014.
Á Akureyri hafði úrkoma að-
eins einu sinni áður mælst meiri
fyrstu sjö mánuði ársins heldur en
nú. Það var 1989. Úrkoman var
um 60 prósent umfram meðallag
og hafði þá þegar náð 85 prósent-
um meðalársúrkomu.
Í Reykjavík var sérlega þurrt
í janúar og febrúar 2014 og úr-
koma var nærri meðallagi í apríl
og maí. Aftur á móti var úrkoma
langt yfir meðallagi í mars, júní
og júlí. Summa fyrstu sjö mánað-
anna var um 15 prósentum um-
fram meðallag áranna 1961 til
1990.
Hitinn í ár og í fyrra
eins og svart og hvítt
Ljósmynd/Gísli Rafn Jónsson
Kalt sumar Mikil snjóalög hafa verið til vandræða á hálendinu í sumar.
Síðasti spölurinn að bílaplaninu við Öskju var ruddur í síðustu viku júlí.
24
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. ÁGÚST 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Íbænum Ciszreí Tyrklandiríkir stríðs-
ástand á hverjum
degi. Þegar lög-
reglan birtist fara
hópar ungmenna í vígaham.
Ungmennin henda Molotov-
kokteilum. Lögreglan svarar
með byssuskotum. Þannig hef-
ur ástandið verið frá því að 32
létust í sprengingu í bænum
Suruc 20. júlí. Fórnarlömbin
voru ungir tyrkneskir Kúrdar
sem voru að skipuleggja að-
stoð við íbúa í bænum Kobane,
rétt handan við landamærin að
Sýrlandi. Tyrknesk stjórnvöld
sökuðu hryðjuverkasamtökin
Ríki íslams um ódæðið. Kúrd-
ar halda því hins vegar margir
fram að tyrknesk stjórnvöld
standi með vígamönnum Ríkis
íslams vegna þess að þau vilji
ekki að Kúrdum í Sýrlandi
vaxi ásmegin. Þeir gagnrýna
tyrknesk stjórnvöld hafa látið
undir höfuð leggjast að styðja
Kúrda, sem hafa átt undir
högg að sækja í Kobane, við að
hrinda sóknum Ríkis íslams á
bak aftur. Í Ciszre búa um 100
þúsund manns. Íbúarnir eru
flestir Kúrdar en í lögreglunni
eru Tyrkir. Unga fólkið sem
berst við lögregluna er í ung-
liðahreyfingu verkamanna-
flokks Kúrda, PKK, sem tyrk-
nesk stjórnvöld hafa bannað
og skilgreina sem hryðju-
verkasamtök. Flokkurinn vill
aðskilnað Kúrdahéraða lands-
ins við Tyrkland. Ástandinu í
bænum hefur verið líkt við
rósturnar í Tyrklandi sem
stóðu hvað hæst á áttunda og
níunda áratugnum og það er
ekki bara bundið við Ciszre.
Um 30 manns hafa fallið í árás-
um Kúrda í Tyrklandi frá því
að árásin var gerð í Suruc. Á
þremur áratugum létu 40 þús-
und manns lífið í átökum PKK
og tyrkneska ríkisins. 2013
hófst friðarferli en það er brot-
hætt og er nú í bráðri hættu.
Tyrkir hafa verið gagn-
rýndir fyrir að halda sig til
hlés í átökunum við Ríki ísl-
ams. Í upphafi sumars hófu
þeir að handtaka fjölda grun-
aðra liðsmenn hryðjuverka-
samtakanna. Nú hafa þeir
einnig snúið við blaðinu og
leyft Bandaríkjamönnum að
nota flugvelli í Tyrklandi til
þess að gera loftárásir á víga-
sveitir Ríkis íslams. Tyrkir
hafa einnig hafið loftárásir á
Ríki íslams eftir sprengju-
tilræðið í Suruc, en þeir hafa
einnig ráðist úr lofti gegn
sveitum PKK í Írak og Sýr-
landi.
Tyrkir eru þar að ráðast að
bandamönnum Bandaríkja-
manna, bandamanna sinna í
Atlantshafsbandalaginu, í bar-
áttunni gegn Ríki
íslams.
Forustuflokkur
Kúrda í Sýrlandi,
YPG, er afleggjari
frá PKK. Liðs-
menn tyrkneska Kúrdaflokks-
ins láta margir fyrirberast í
Sýrlandi og taka þátt í átök-
unum þar. Tyrkir eru að reyna
að fóta sig í flókinni stöðu.
Flokkur Receps Tayyips Er-
dogan forsætisráðherra missti
meirihluta sinn í kosningum í
júní. Hann missti meðal ann-
ars fylgi til HDP, flokks þar
sem Kúrdar eru með undir-
tökin og kalla mætti Lýðræð-
isflokk alþýðunnar. HDP
komst yfir 10% fylgisþröskuld-
inn sem þarf að ná til að koma
að mönnum á þing. Liðsmenn
flokksins saka Erdogan um að
hafa í hyggju að efna brátt til
kosninga að nýju og hann
reyni að ósekju að spyrða
HDP við óhæfuverk liðsmanna
PKK til að fæla frá honum
fylgið og endurheimta yf-
irburði sína í tyrkneskum
stjórnmálum.
Oft er talað um Kúrda sem
eina heild en það er mikil ein-
földun. Talið er að þeir séu allt
að 30 milljónir. Þeir eru fjöl-
mennir á svæði sem liggur í
suðausturhluta Tyrklands,
vesturhluta Írans og norður-
hluta Íraks og Sýrlands. Sam-
félag Kúrda í Írak hefur að
miklu leyti tekið á sig mynd
ríkis. Ekki er þó þar með sagt
að það sé upphafið að ríki allra
Kúrda. Massud Barzani, for-
seti Kúrda í Írak, hefur verið
hálfvolgur í stuðningi sínum
við PKK. Þegar Tyrkir hófu
árásir á PKK í Írak báðu tals-
menn Barzanis uppreisnar-
menn PKK um að hypja sig.
Það mælist ekki vel fyrir að
Barzani snúi baki við PKK,
sem nýtur stuðnings Kúrda,
en hann þarf líka að hafa í
huga hversu háðir Kúrdar í
Írak eru Tyrkjum um öll við-
skipti, sérstaklega með olíu.
Kúrdar mega alls ekki við að
Tyrkir þrengi að þeim í þeim
efnum.
Átökin í Mið-Austurlöndum
hafa valdið miklu uppnámi.
Flóttamenn vegna stríðsins í
Sýrlandi og sóknar hryðju-
verkasamtakanna Ríki íslams í
Írak nema milljónum. Í Sýr-
landi hafa milljónir manna
misst heimili sín og eru á ver-
gangi. Viðbrögð við þessum
vanda hafa verið mjög ófull-
nægjandi. Nú eru viðsjár mikl-
ar í Tyrklandi og staðan þar
svo flókin að útilokað er að
segja til um hvernig mál muni
þróast. Þó er ljóst að beita þarf
öllum ráðum til að koma í veg
fyrir að í Tyrklandi brjótist út
borgarastyrjöld. Nóg er samt.
Bandamenn ráðast á
bandamenn banda-
manna sinna}
Viðsjár í Tyrklandi
É
g vil frekar geta keypt mér betri
ost heldur en að útsvar myndi
lækka um tvö prósentustig,“
sagði vinur minn þegar við sátum
og borðuðum á einum af nýju
veitingastöðunum sem hafa sprottið upp í
gömlu verbúðunum.
Viku áður stóðum við og mörg þúsund drusl-
ur saman í miðborg Reykjavíkur. Sennilega
tugir þúsunda, því druslugangan náði á tímabili
frá Skólavörðustíg að Austurvelli. Í dag munu
langtum fleiri, jafnvel 100.000 sálir, taka þátt í
eða fylgjast með gleðigöngunni fikra sig frá
BSÍ að Arnarhóli.
Þetta er þátttaka í pólitík. Stjórnmál hafa á
undanförnum árum og áratugum þróast frá því
að einskorðast við landsfundi og héraðsþing yfir í fjölda-
þátttöku sem erfitt er að henda reiður á. Engan hefði
grunað fyrr en af því var þegar #freethenipple-byltingin
sprakk út aðfaranótt 26. mars. Þetta hefði seint gerst í
skipulögðu flokksstarfi stjórnmálaflokka og hefði enn síð-
ur sprottið út úr grárri kerfiskallanefnd á vegum borg-
arinnar eins og Hildur Sverrisdóttir borgarfulltrúi benti á.
Þetta kom beint frá hjartanu, beint frá fólkinu.
Ungt fólk er reglulega sakað um að vera langtum síðra
en sú kynslóð sem á undan kom. Þannig hefur það verið
síðan í fornöld, allt frá því fyrstu skriflegu heimildum.
Samt sem áður virðist eins og okkur fari alltaf fram. Ungt
fólk er í dag þessu til viðbótar sakað um að hafa ekki
áhuga á stjórnmálum. Þetta er bara að litlu leyti rétt.
Flestt ungt fólk, og ég held reyndar flestt fólk,
er þreytt á búningnum sem alþingisleikritið er
fært ár hvert. Annar þáttur endar alltaf á
snarpri umræðu undir jól um einhverjar nokk-
ur hundruð milljónir af mörg hundruð millj-
arða fjárlagafrumvarpi. Allt breytist en allt
helst óbreytt. Formúlan haggast ekki. Hægri-
maður mun leggja til frumvarp um afnám á
[setjið inn bann að eigin vali] og vinstrimaður
mun leggjast gegn því af [setjið inn ástæður að
eigin vali].
Ungt fólk hefur takmarkaðan áhuga á
þessu. Það lætur sig hins vegar ekki vanta þeg-
ar það upplifir að brotið sé á einhverjum, hvort
sem það er vegna kynhneigðar, litarháttar,
litningafjölda eða fleiri þátta sem fólk hefur
hvorki stjórn á né skiptir í stóra samhenginu nokkru máli.
Ungt fólk hefur því gríðarlegan áhuga á stjórnmálum. Við
viljum öll hafa áhrif á nærumhverfi okkar, en viljum ekki
láta draga okkur í dilka. Þegar vel er gáð kemur nefnilega
oft í ljós að ungt fólk sem lætur sig samfélagsmál varða á
oft meira sameiginlegt hvert með öðru, þrátt fyrir að að-
hyllast ólíkar hefðbundnar stjórnmálaskoðanir, eins og
skatta og ESB, heldur en það á með eldri kynslóðum sem
þó hafa sömu skoðun og það á bæði sköttum og ESB. Von-
andi verður þetta kynslóðin sem tekst að snúa samfélaginu
þannig að uppnefni eins og „hommi“, „drusla“, „faggi“,
„þrolli“ verða ekki til að lítillækka þann sem er kallaður
þeim, heldur þann sem þau kallar.
gunnardofri@mbl.is
Gunnar Dofri
Pistill
Hvað ungur nemur
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
Það bar til tíðinda í nýliðnum
júlímánuði að hlýjast var á
höfuðborgarsvæðinu að tiltölu,
sem ekki gerist oft. Þá var og
hlýtt sums staðar á sunnan-
verðum Vestfjörðum. Sér-
staklega kalt var í efstu byggð-
um norðaustan- og
austanlands, að tiltölu kaldast í
Möðrudal þar sem hiti var -4,3
stigum undir meðallagi síðustu
tíu ára.
Þetta er viðsnúningur frá júlí
í fyrra, þegar mánuðurinn var
hlýjastur fyrir norðan og aust-
an. Meðalhiti mánaðarins var
hæstur á Torfum í Eyjafirði í júlí
í fyrra, 12,8 stig, en lægstur var
hann á Brúarjökli, 3,6 stig.
Í nýliðnum júlí var meðalhiti
hæstur á Reykjavíkurflugvelli,
11,4 stig, en lægstur á Gagn-
heiði við Egilsstaði, 1,6 stig
(949 m y.s.). Þetta er lægsti
meðalhiti sem vitað er um í júlí
hér á landi. Lægstur var meðal-
hiti í byggð í Möðrudal, 5,9 stig.
Hlýjast í höf-
uðborginni
SVIPTINGAR MILLI ÁRA