Þjóðmál - 01.03.2006, Blaðsíða 77
Þjóðmál Vor 2006 75
ítrekaður.í.lögum.um.ráðherraábyrgð.og.er.
þannig.skýrt.að.því.kveðið.að.ráðherra.einn.
ber.ábyrgð.á.þeim.málum.sem.undir.hann.
heyra ..Hins.vegar.hefur.verið.bent.á.að.5 ..
gr ..laga.um.ráðherraábyrgð.kveður.á.um.að.
allir. ráðherrar. beri. sameiginlega. ábyrgð. á.
stjórnarathöfn.sem.ákvörðuð.er.á.ríkisráðs-
fundi.eða.á.ráðherrafundi ..Þetta.ákvæði.fel-
ur.í.sér.að.ríkisstjórnin.er.í.raun.fjölskipað.
stjórnvald,. eins. og. tíðkast. í. Svíþjóð,. en.
framkvæmdin. hefur. ekki. verið. með. þeim.
hætti.hér.á.landi .4.Úr.þessu.misræmi.verður.
að.greiða.til.að.ljóst.liggi.hvort.ráðherra.einn.
beri. ábyrgð. á. athöfnum. sínum,. eða. hvort.
um.fjölskipað.stjórnvald.sé.að.ræða.sem.beri.
sameiginlega. ábyrgð. á. stjórnarathöfnum,.
en.það.brýtur.gegn.almennum.skilningi. á.
ráðherraábyrgð.fram.til.þessa ...
Staða.ráðherra.sem.gefur
rangar.eða.villandi.upplýsingar
Á.116 .. löggjafarþingi.1992–1993.flutti.Páll.Pétursson.frv ..til.breytinga.á.lög-
um. um. ráðherraábyrgð. nr .. 4/1963,. þar.
sem.lögð.var.til.sú.breyting.að.við.10 ..gr ..
laganna.bættist.efnisliður.um.að.ráðherra.
verði. sekur. eftir. lögunum.ef. hann. „gefur.
Alþingi. rangar. eða. villandi. upplýsingar.
eða. við. meðferð. máls. á. Alþingi. leynir.
upplýsingum. er. hafa. verulega. þýðingu“ .5.
Frumvarpið. var. lagt. fram. stuttu. eftir. að.
Poul. Schluter,. forsætisráðherra. Dana.
og. ríkisstjórn. hans. sagði. af. sér. vegna.
Tamílamálsins.og.tengdist.því.máli.óbeint ..
Í. athugasemdum. með. frumvarpinu. segir.
að. þar. sem. núgildandi. lög. taki. ekki. til.
ábyrgðar.ráðherra.gagnvart.Alþingi.í.þess-
um.efnum.hafi.ráðherrar.ekki.nauðsynlegt.
aðhald.og.geti.freistast.til.að.gefa.Alþingi.
rangar. eða. villandi. upplýsingar. eða. leyna.
mikilvægum. upplýsingum .. Það. geti. leitt.
til.óvandaðrar.meðferðar.mála.og.orsakað.
trúnaðarbrest. milli. Alþingis. og. ráðherra ..
Jafnframt. er. bent. á. að. Danir. hafi. álíka.
ákvæði.í.sínum.lögum.um.ráðherraábyrgð ..
Þau.ákvæði. eru.þó.vægari. að.því. leyti. að.
jafnframt.eru.sett.þau.skilyrði.að.ráðherra.
skuli.sæta.refsingu.ef.hann.af.ásetningi.eða.
af. vítaverðu. gáleysi. vanrækir. þær. skyldur.
sem. á. honum. hvíla. skv .. lögum,. stjórnar-
skrá.eða.embættisstöðu .
Í.1 ..umræðu.um.frumvarpið.kom.fram.
það. sjónarmið. að. tillaga. Páls. Péturssonar.
lúti.fyrst.og.fremst.að.stjórnmálalegri/þing-
legri.ábyrgð.stjórnmálamanna,.eins.og.sést.
á. eftirfarandi. orðum. Davíðs. Oddssonar.
þáv .. forsætisráðherra. við. framlagningu.
frumvarpsins:.„ .. .. ..ef.ráðherrar.væru.marg-
oft. uppvísir. að. því. að. fara. rangt. með. og.
vera.ósannorðir.mjög.þá.mundi.menn.ekki.
fýsa.að. styðja.þá“ .6. Í.máli.Björns.Bjarna-
sonar. af. sama. tilefni. komu. fram. sömu.
efasemdir. um. að. setja. í. lög. ákvæði. sem.
varða. pólitíska/þinglega. ábyrgð. ráðherra ..
Björn.sagði.m .a .:.„ .. .. ..ég.fyllist.enn.meiri.
efasemdum.um.það.að.frv ..eigi. rétt.á.sér,.
sérstaklega.þetta.ákvæði.um.rangar.upplýs-
ingar. eða. ósannindi. hér. í. þingsalnum. af.
hálfu.ráðherra ..Ég.held.að.það.sé.einmitt.
það.sem.menn.verði.helst.að.deila.um.og.
takast. á. um. á. hinum. pólítíska. vettvangi.
og. hér. í. þessum. sal. sé. sá. vettvangur. og.
þingmenn.eigi. ekki. að. skjóta.því.máli. til.
annarra .“7. Frumvarpið. náði. ekki. fram. að.
ganga,.en.var.endurflutt.óbreytt.á.122 ..lþ ..
Í.ljósi.skoðana.Scott8.um.að.upplýsinga-
skylda. ráðherra. gagnvart. umbjóðendum,.
þ .e ..þingi.og.almenningi,.sé.kjarni.ráðherra-
ábyrgðar. mætti. skoða. að. styrkja. ákvæði.
ráðherraábyrgðarlaga.í.þá.veru.sem.að.fram-
an.er.greint,.t .d ..með.hliðsjón.af.ákvæðum.
dönsku. laganna ..Þó.verður. að.benda.á. að.
Scott. setti. fyrirvara. á. að. lögbinda. slíka.
skyldu ..Einnig.er.vert.að.taka.fram.að.með.
því.væri.verið.að.binda.í. lög.ákvæði.sem.í.
almennum. skilningi. telst. til. þinglegrar/
stjórnmálalegrar.ábyrgðar.ráðherra ..