Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.2011, Side 20

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 1. tbl. 87. árg. 201116
Fyrir hjúkrunarfræðinga, stjórnendur,
hjúkrunarkennara og þá sem
taka ákvarðanir á öllum stigum
samfélagsins er mikilvægt að hafa
góða siðfræðiundirstöðu. Hún er einnig
grundvallarskilyrði fyrir góðri umönnun.
Með því að stunda hjúkrunarrannsóknir
viljum við búa til vitneskju sem gagnast
heilbrigði, hjúkrunaraðgerðum og
styrkingu sjúklinga. Hluti þessarar
vitneskju kemur úr rannsóknum í siðfræði.
Nauðsynlegt er að slíkar rannsóknir
beinist að víðu sviði og séu stundaðar
af vel þjálfuðum rannsóknarteymum.
Þær þurfa að birtast í vísindatímaritum,
hafa alþjóðlega skírskotun, byggjast á
öðrum rannsóknum og vera notaðar
í rannsóknarþjálfun og í áætlunum
hjúkrunarrannsakenda.
Ekki er til mikið af klínískum reynslu-
rannsóknum í siðfræði í hjúkrun. Meira er
til af kenningarskrifum, kennslubókum,
umræðugreinum og álitsgreinum. Þetta
er allt mikilvægt en til þess að búa
til vísindarök fyrir íhlutunum hjúkrunar-
fræðinga þarf að forgangsraða
reynslurannsóknum betur.
Fleiri rannsóknir þarf í klínískri siðfræði.
Klíník fjallar um sjúklinga en klíník virðist
vera mest rannsakaða sviðið innan
hjúkrunar. Rannsóknarspurningar innan
klínískrar siðfræði geta fjallað um erfið
skeið lífsins (eins og hvenær, hvernig
og af hverju mannfólkið fæðist og
deyr) og réttindi sjúklinga (til dæmis
sjálfræði, einkalíf, friðhelgi). Þær geta
einnig fjallað um siðfræðihugsun og
athæfi hjúkrunarfræðinga (að taka
ákvarðanir, að segja satt, að vera
málsvari sjúklings og að veita upplýst
samþykki) eða leiðir til þess að greina og
skýra frá siðfræðivandamálum (til dæmis
siðfræðinefndir og siðfræðifundir). Á öllum
þessum sviðum er hægt að finna dæmi
um að hjúkrunarfræðingar breyti rétt.
Aftur á móti eru einnig spurningar sem
sjaldan er hreyft við. Við vitum til dæmis
ekki margt um siðfræði heilsueflingar eða
sjúklingafræðslu. Það sama má segja
um siðfræði heilbrigðistækninnar eða við
umönnun heilabilaðra.
Rannsaka þarf betur siðfræði
hjúkrunarmenntunar. Siðfræðispurningar
fjalla hér um réttindi og skyldur
kennara og nemenda, innihald og
aðferðir siðfræðikennslunnar og mat
á námsárangri við siðfræðikennslu.
Samkvæmt venjum hafa í hjúkrunarnámi
verið kenndar siðfræðireglur heilbrigðis-
stétta (Numminen o.fl., 2008). Innihald
siðfræðikennslunnar er þó æði misjafnt
milli hjúkrunarskóla. Sums staðar hefur
Helena Leino-Kilpi, helena.leino-kilpi@utu.fi
Fræðimaður í fullu fjöri
SIÐFRÆÐIRANNSÓKNIR VANTAR Í HJÚKRUN
Ekki er nóg gert af því að rannsaka siðfræði í hjúkrun að mati Helenu Leino-
Kilpi frá Finnlandi. Sérstaklega vanti rannsóknir í klínískri siðfræði. Helena tekur
hér við kefli Garys Rolfe sem skrifaði í síðasta tölublað. Stefnt er að því að birta
áfram pistla eftir erlenda fræðimenn í hjúkrun.