Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.2011, Qupperneq 34

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 1. tbl. 87. árg. 201130
Fréttapunktur
Þeir lesendur Tímarits hjúkrunarfræðinga, sem eiga snjallsíma, geta nú náð
í slóð að rafrænni útgáfu tímaritsins hér í blaðinu. Þá er hægt að lesa allar
greinar í Tímariti hjúkrunarfræðinga beint í símanum.
Tekin er mynd með myndavél símans af merkinu hér til hliðar. Síminn les svo
myndina og býr til netslóð að efnisyfirliti þar sem finna má öll tölublöð frá
2003. Þetta er gert á mismunandi hátt eftir gerð símans en að jafnaði þarf
fyrst að sækja forrit sem getur lesið svokölluð tvívídda QR-strikamerki.
Tímarit hjúkrunarfræðinga í snjallsíma
Heilbrigðisþjónusta og aðrar fram-
kvæmdir innan heilbrigðiskerfisins geta
verið kostnaðarsamar en jafnframt aukið
hagsæld samfélagsins. Önnur aðferð
innan heilsuhagfræðinnar, sem notuð
er til að meta kostnaðarhagkvæmni, er
kostnaðarvirknigreining (cost-effective
analysis) og byggist á því að meta
kostnað á móti hinum ýmsu tegundum
virknimælinga. Kostnaðarvirknigreiningar
eiga ekki við í öllum ákvarðanatökum en
OECD (Efnahags- og framfarastofnun
Evrópu) mælir með því að íslenska
heilbrigðiskerfið taki upp í meira mæli
slíkar greiningar til að auka skilvirkni
og hagkvæmni í kerfinu. Í flestum
kostnaðar virknigreiningum er borin
saman ný forvarnaríhlutun eða íhlutun,
sem nú þegar er í gangi, við enga for-
varnaríhlutun. Kostnað vegna íhlutunar er
síðan hægt að meta sem umframkostnað
á hvert bjargað líf eða eitt heilsutengt
lífsgæða vegið æviár (QALY). Virknin er
þá mæld í mælikvarðanum QALY (quality
adjusted life years), þar sem eitt æviár
hefur verið leiðrétt miðað við heilsutengd
lífsgæði. Gæði hvers viðbótaræviárs skipa
máli við mat á kostnaðarhagkvæmni
íhlutunar því líf einstaklings, sem býr við
sársauka, er ekki metið eins og þess
sem er fullfrískur. Kostnaðarþröskuldur
er síðan settur um hvað þykir vera
viðunandi umframkostnaður á hvert
viðbótarheilsutengt lífsgæðavegið æviár.
Íslensk stjórnvöld hafa ekki sett sér neinn
kostnaðarþröskuld. Viðmiðunin felst
einkum í þeim kostnaðarvirknigreiningum
sem hafa verið gerðar hér á landi.
Pólitísk áhrif geta haft töluverð áhrif
á ákvarðanatöku innan heilbrigðiskerfis-
ins jafnt hér á landi sem erlendis. Því
hafa sumar þjóðir nýtt sér viðmið og
ráðleggingar óháðra aðila. Bresk
heilbrigðisyfirvöld fara að miklu leyti
eftir ráðleggingum frá NICE (National
Institute for Health and Clinical
Excellence) sem er sjálfstæð stofnun
og var sett á laggirnar 1999 í Bretlandi.
Hlutverk hennar er einkum það að
auka gæði heilbrigðisþjónustunnar og
ná fram betri skilvirkni innan hennar.
Kostnaðarþröskuldurinn, sem NICE
setur, er 20.000-30.000 ensk pund
á hvert QALY. Sé heilbrigðis þjónusta
eða forvarnaríhlutun undir þessum
kostnaðarþröskuldi þá er hún hagkvæm
fyrir samfélagið. Alþjóða heilbrigðis-
málastofnunin setur önnur viðmið
Nánari lesning um heilsuhagfræði
Helga Garðarsdóttir (2009). Kostnaðarvirknigreining á skipulagðri hópleit að
brjóstakrabbameini. Meistaraprófsritgerði í heilsuhag fræði við Háskóla
Íslands.
Tinna Laufey Ásgeirsdóttir (2007). Holdafar. Hagfræðileg greining.
Útgefandi: Lýðheilsustöð.
World Health Organization (2010). Best practice in estimating the
cost of alcohol: Recommendation for future studies. Útgefandi:
Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin í Evrópu.
og skoðar niðurstöður kostnaðar-
virknigreininga í samanburði við lands-
fram leiðslu á mann (GDP per capita).
Samkvæmt því er forvarnaríhlutun mjög
hagkvæm ef kostnaðarvirkni er undir
landsframleiðslu á mann. Íhlutun getur
einnig verið hagkvæm ef kostnaðarvirkni
er allt að þrisvar landsframleiðsla á
mann. Ef kostnaðarvirkni íhlutunar fer
yfir þrisvar landsframleiðslu á mann
þá er hún ekki hagkvæm. Tortryggni
gætir þó oft varðandi útreikninga og
niðurstöður kostnaðarvirknigreininga og
geta siðferðislegar vangaveltur haft áhrif
þar á, svo og almenningsálit, en það eru
yfirleitt stjórnvöld sem taka lokaákvörðun.
Sífellt fleiri eru einnig að vakna til vitundar
um mikilvægi þess að mat sé lagt á
þá heilbrigðisþjónustu sem nú þegar
er veitt. Það getur kallað fram nýjar
áherslur í stefnumótun og ákvarðanatöku
innan heilbrigðiskerfisins. Lítil breyting
á þjónustu getur lækkað kostnað
án þess að skerða ábata og þar af
leiðandi aukið ávinning samfélagsins.
Aðferðir heilsuhagfræðinnar til að meta
kostnaðarhagkvæmni eru mikilvægar
við ákvarðanatöku í heilbrigðiskerfinu og
einnig við umfjöllun um heilbrigðismál.
Kostnaðarábatagreiningin, sem Hag-
fræði stofnun Háskóla Íslands gerði,
var einkum notuð til að styðja markmið
heilbrigðis áætlunarinnar en ekki notuð
til að kalla fram áherslur í stefnumótun
eða segja til um hvernig sé best að verja
auðlindum okkar.
Helga Garðarsdóttir er hjúkrunarfræðingur og með
meistaragráðu í heilsuhagfræði. Hún starfar sem
sérfræðingur í samninga málum og útboðum hjá
Sjúkratryggingum Íslands.