Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.2011, Qupperneq 50

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 1. tbl. 87. árg. 201146
Í október 1939 var Samband íslenzkra
berklasjúklinga stofnað að Vífilsstöðum
með fulltrúum frá öllum heilsuhælum
landsins, ásamt fulltrúum frá Landsspítala
Íslands og St. Jósepsspítala í Landakoti.
Ég er hrædd um að ég hafi verið ein
af þeim vantrúuðu, já, fannst ef til vill
eitthvert óbragð að slíkum samtökum
sjúkra manna. Hver yrðu áhugamál
slíks félagsskapar? Höfðu þessir
þjáningabræður þá víðsýni, andlegt þrek
og dugnað til að bera að gott eitt leiddi
af samtökunum?
Brátt kom í ljós hvert stefndi. Fyrsta
áhugamálið var stofnun vinnuheimilis,
tengiliðs milli heilsuhælisins og hins
Valgerður Helgadóttir.
daglega lífs. Verkefni þess átti að vera:
„Að hagnýta til fullnustu í þágu
þjóðfélagsins starfsorku sjúklingsins án
þess að ofbjóða honum.
Að fylgjast nákvæmlega með heilsu og
vinnuþoli sjúklingsins og gera hann sér
þess meðvitandi að hann er ekki lengur
ómagi þjóðfélagsins.
Að tryggja þjóðfélagið gegn smithættu,
hættulegasta tímann, þ.e. fyrsta árið
eftir brottskráningu af heilsuhælinu,
en reynslan sýnir, að recidiva eru
hlutfallslega flest á þeim tíma. Þótt
sjúklingurinn sé smitlaus er hann
útskrifast af hælinu getur hann orðið
smitandi aftur, ef sjúkdómurinn versnar.
Hlutverk vinnuhælanna eru fleiri:
Þau létta á heilsuhælunum, losa þau við
sjúklingana fyrr en annars væri hægt.
Þau bæta þess vegna úr þörfinni fyrir
fjölgun sjúkrarúmanna.
Þau veita sjúklingunum dýrmætan
tíma til þess að svipast um eftir
framtíðaratvinnu, þau æfa hann og
styrkja og búa hann eftir föngum undir
að leysa af hendi þessa vinnu, sem
fullgildur maður.
Dvöl sjúklinganna á vinnuhælunum er
misjafnlega löng, og fer eftir heilsu og
atvinnuhorfum. Æskilegast mun vera að
hafa sjúklingana þar eitt til þrjú ár.“
Þannig farast Oddi Ólafssyni yfirlækni
orð í fyrstu greininni sem prentuð var
um þetta mál í blaði S.Í.B.S., Berklavörn
1940. Vilmundur Jónsson landlæknir
studdi hugmynd þessa með ráði og
dáð frá byrjun og var ákveðið að leita til
þjóðarinnar um fjáröflun. Það er löngu
þjóðkunnugt, hvernig alþjóð tók undír
þetta mál, þar sem segja má, að hvert
mannsbarn hafi styrkt málefnið eftir beztu
getu, hvenær sem leitað hefur verið til
þess. Íslendingum er ljóst, að þroska
hvers þjóðfélags má meta eftir því hvaða
aðstoð þeir veita sjúkum og gömlum.
„Þroska hvers þjóðfélags
má meta eftir því hvaða
aðstoð þeir veita sjúkum
og gömlum.“
5. júlí 1944 var búið að kaupa 30
hektara landsvæði af landi Suður-Reykja
í Mosfellssveit og hélt nú þáverandi
forseti S.Í.B.S., Andrés Straumland,
ásamt öðrum stjórnarmeðlimum og
fáeinum sjálfboðaliðum, þar á meðal
frá Vífilsstöðum, þangað uppeftir, og
grófu þeir fyrstu skóflustungurnar fyrir
grunni smáhúsanna, sem urðu upphaf
að Reykjalundi.
1. febrúar 1945 var staðurinn vígður og
gefið nafn af séra Hálfdáni Helgasyni,
prófasti að Mosfelli, að viðstöddum
Finni Jónssyni heilbrigðismálaráðherra,
miðstjórn S.Í.B.S. og fyrstu vist-
mönnunum 17 að tölu, sem þann dag
fluttust í 5 smáhús, er að mestu voru
tilbúin, hvert ætlað 4 vistmönnum til
íbúðar; en verkstæði, borðstofa,
eldhús og svo framvegis var útbúið í
17 hermannaskálum sem S.Í.B.S. átti í
landareigninni, en yfir 100 bragga átti þá
eftir að rífa niður og koma burt, því að
þarna var mikið braggahverfi.
Brátt fjölgaði smáhúsunum og árið eftir
voru vistmannahúsin 11 og vistmenn
rúmlega 40, þá höfðu einnig verið byggð
2 starfsmannahús og eitt keypt smíðað.
Vorið 1946 var hafizt handa um byggingu
Valgerður Helgadóttir
STYÐJIÐ SJÚKA TIL SJÁLFSBJARGAR
Eftirfarandi grein birtist í Hjúkrunarkvennablaðinu 1. tbl. 1950. Það er enn tíma bært
verkefni að gera sjúkum kleift að stunda vinnu, undir öðrum formerkjum þó.