Morgunblaðið - 17.09.2015, Blaðsíða 30

30 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. SEPTEMBER 2015
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
„Þessi verk eru eins og bræður mínir
og systur,“ segir Una Dóra Copley,
dóttir myndlistarkonunnar Nínu
Tryggvadóttur (1913-1968), þegar
við göngum milli sala Listasafns Ís-
lands. Annað kvöld verður opnuð þar
viðamikil yfirlitssýning, undir heitinu
Ljóðvarp, á verkum þessarar áhrifa-
miklu og hrífandi
listakonu, sem
starfaði og sýndi
verk sín víða um
lönd. Nína var
einungis 55 ára
gömul þegar hún
lést en skildi engu
að síður eftir sig
ríkulegan sjóð
listaverka í ýms-
um miðlum; róm-
uð portrettverk,
myndir af íslenskum plássum, áber-
andi verk í almenningsrýmum í
Reykjavík, bækur og síðast en ekki
síst afar kröftug og í raun einstök ab-
straktverk.
Í eigu Listasafns Íslands eru 80
verk eftir Nínu og gefur að líta nær
helming þeirra á sýningunni. Þar er
einnig fjöldi verka í einkaeigu, sem
sjaldan eða aldrei sjást opinberlega,
auk valinna myndverka sem eru í
eigu Unu Dóru sem búsett er í New
York þar sem Nína bjó síðasta hluta
ævinnar ásamt eiginmanni sínum,
vísinda- og listamanninum Alfred L.
Copley.
Neglir niður karakterana
„Hér eru mörg verk sem ég hef
ekki séð síðan ég var lítil og önnur
sem ég hef aldrei séð,“ segir Una
Dóra spennt þegar við göngum um
sýninguna. Hún var sautján ára göm-
ul þegar móðir hennar lést.
„Við maðurinn minn eigum 37 verk
á sýningunni, þar af 12 á pappír,“
segir hún og svarar, þegar spurt er,
að verkunum í eigu hennar fækki sí-
fellt því þau séu eftirsótt af söfn-
urum. Nína hafi sýnt oft og víða með-
an hún lifði, verið afar afkastamikil
og selt fjölda mynda. Þess má geta að
verk eftir hana er að finna í virtum
söfnum beggja vegna Atlantshafs,
meðal annars í MoMA í New York.
„Já, það er ákveðin og óhikandi
lína frá þessum fígúratífu verkum frá
fimmta áratugnum til abstrakverk-
anna,“ samþykkir Una Dóra þegar
blaðamaður viðrar þá skoðun sína að
málunartæknin sé í raun sú sama;
þykkir og kröftugir drættir, hvort
sem viðfangsefnið var samtímamenn
á borð við Halldór Laxness og Er-
lend í Unuhúsi, eða óhlutbundnir
myndheimar, sem þó bera yfirleitt í
sér vísanir í náttúru.
„Þetta verk hér „fundum“ við fyrir
nokkrum árum í vöndli af upprúll-
uðum strigum,“ segir hún og bendir
á athyglisvert málverk á mótum
fígúratífrar tjáningar og strangflat-
arlistar. Og annað fínt verk skammt
þar frá var í sama vöndli.
„Við fluttum svo oft þegar ég var
lítil að mamma tók verkin oft af
blindrömmunum og rúllaði þeim
upp,“ segir Una Dóra til útskýringar.
„Og þetta verk hér,“ segir hún og
bendir, „er framan á sýningar-
skránni sem fylgdi fyrstu sýningu
hennar í New York árið 1945. Ég hef
aldrei séð það áður. Mér finnst gríð-
arlega spennandi að sjá öll þessi verk
mömmu hér samankomin.“
Una Dóra segir móður sína hafa
verið afar sjálfstæðan listamann.
„Hún sagði að enginn segði sér fyrir
verkum í listinni. Hvað það varðar
var hún afar íslensk,“ segir hún og
hlær. „Þegar hún var við nám í París
kynntist hún hörkulegri strangflat-
arlistinni en þegar hún flutti til Eng-
lands mýktist myndgerðin.
En mér finnst hún líka vera einn af
mestu portrettmeisturum allra tíma.
Hún gjörsamlega neglir niður kar-
akter fyrirsætanna.“ Meðal portretta
á sýningunni eru nokkrar sjálfs-
myndir sem allar eru í eigu Unu
Dóru – „sem ég hef ekki viljað selja“
– og myndir af Unu sem ungbarni.
Mun lifa gegnum verkin
„Þú sérð að hún hafði fyrir venju
að skilja alltaf hluta verkanna eftir
ókláraðan, láta skína í strigann. Það
var til að minna okkur á að þetta væri
bara málverk,“ segir Una Dóra og
bendir á dæmi um þetta í nokkrum
verkum frá fimmta áratugnum.
„Mamma var afskaplega sjálfstæð
kona en hún var jafnframt hógvær, á
íslenskan máta. Hún var fyndin og
skynsöm, afskaplega vel lesin. Hún
gat rætt um heimsmálin sem listina,
heimspeki og ljóðlist, við hvern sem
var. Mér fannst hún stórkostleg.“
En hún dó alltof ung.
„Svo sannarlega.“ Una Dóra hrist-
ir höfuðið.
„En hún var alltaf að vinna; allan
daginn meðan ég var í skólanum, og
alltaf að velta vinnunni og verkunum
fyrir sér.
En dó hún nokkuð?“ spyr hún síð-
an. „Við erum með verkin þeirra
pabba heima, um allt hús, og njótum
þeirra. Og hér eru öll þessi frábæru
verk hennar frá öllum ferlinum – hún
mun lifa gegnum þau.“
Lét engan segja sér fyrir verkum
 Viðamikil yfirlitssýning á verkum Nínu Tryggvadóttur (1913-1968) verður opnuð í Listasafni Íslands
 Sýnd eru verk í eigu safnsins, úr fjölda einkasafna og þar á meðal Unu Dóru Copley, dóttur Nínu
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Mikilvirk Nína Tryggvadóttir á sýningu sinni í Bogasal Þjóðminjasafnsins árið 1967, ári áður en hún lést. Sum þessara verka eru á sýningu í Listasafninu.
Una Dóra
Copley
Eitthvað sem lokkar og seiðir …
nefnist óperettueinleikur sem hin
nýstofnaða Ópera Vestfjarða frum-
sýnir í kvöld kl. 20 í Hömrum á Ísa-
firði. „Verkið fjallar um söng- og
leikkonuna Sigrúnu Magnúsdóttur,
sem nefnd hefur verið „óperettu-
drottning Íslands“. Það er Elfar
Logi Hannesson sem samdi verkið
og er jafnframt leikstjóri sýning-
arinnar. Óperusöngkonan Sigrún
Pálmadóttir bregður sér í ýmis gervi
óperettudrottningarinnar og flytur
mörg þeirra laga sem gerðu hana
fræga á sínum tíma, m.a. úr óperett-
unum Nitouche, Brosandi landi,
Leðurblökunni o.fl. Píanóleikarinn
Beáta Joó sér um meðleikinn á pí-
anóið,“ segir m.a. í tilkynningu.
Þar kemur fram að Ópera Vest-
fjarða er nýr félagsskapur sem hef-
ur það að markmiði að vinna að út-
breiðslu óperu- og óperettutónlistar
og hugsanlegum flutningi slíkra
verka á Vestfjörðum. „Félagið
hyggst ná markmiðum sínum með
óperukynningum af ýmsu tagi, dag-
skrám um og með óperutónlist og
vonandi óperuuppfærslu fyrr en síð-
ar. Verkefnið nýtur m.a. stuðnings
frá Menningarráði Vestfjarða, Ísa-
fjarðarbæ, Tónlistarskóla Ísafjarðar
o.fl. Stjórn félagsins skipa þau Sig-
ríður Ragnarsdóttir, Elfar Logi
Hannesson og Ingunn Ósk Sturlu-
dóttir. Almenningi býðst að gerast
félagar í óperufélaginu gegn vægu
árgjaldi og vonast stjórnin til að fé-
lögum fjölgi hratt og vel á næstunni,
einkum í kjölfar sýningarinnar.
Það er ákaflega mikilvægt fyrir
Óperu Vestfjarða að fyrstu skrefin
takist vel og því ómetanlegt fyrir fé-
lagið ef almenningur tekur vel þessu
metnaðarfulla verkefni og fjölmenn-
ir á þessar sýningar sem framundan
eru.“ Önnur sýning á Eitthvað sem
lokkar og seiðir … verður laug-
ardaginn 19. september kl. 18.
Drottning Sigrún Pálmadóttir leik-
ur óperettudrottningu í sýningunni.
Fyrsta frumsýning
Óperu Vestfjarða
Heildsöludreifing: ACT ehf, Dalvegi 16b, 201 Kópavogi, sími 577 2150
60 ára reynsla á ÍslandiFæst í öllum helstu raftækjaverslunum
Allt í eldhúsið frá