Iðjuþjálfinn - 01.05.2006, Qupperneq 48

 n  I‹JUÞJÁLFINN 1 / 2006
s­em er­ l­öggjaf­inn og f­r­am­
k­væmdar­a›il­inn í r­á›uneyt­um mál­a­
f­l­ok­k­s­ins­. Næs­t­ er­ umhver­f­i f­ags­t­é­t­t­a
og s­t­of­nanir­ s­em ber­a ábyr­g› á þjónus­t­u
vi› f­at­l­a›a og inns­t­ er­ þjónus­t­an vi›
eins­t­ak­l­inginn.
Fyr­ir­huga› er­ a› þ‡›a á ís­l­ens­k­u
ICF s­em er­ al­þjó›l­egt­ f­l­ok­k­unar­­ og
k­ó›unar­k­er­f­i WHO og s­k­r­áir­ f­ær­ni og
f­ær­nis­k­er­›ingu. St­jór­nvöl­d haf­a
s­k­ul­dbundi› s­ig, me› al­þjó›a­
s­amk­omul­agi, a› innl­ei›a ICF á Ís­l­andi
og t­il­l­aga um þa› f­r­á Landl­æk­nis­emb­
æt­t­inu l­iggur­ f­yr­ir­ í dag.
Þar­f­t­ er­ a› s­k­o›a þek­k­ingu á f­yr­s­t­a
þjónus­t­us­t­igi í innl­ei›ingu á ICF, þa›
er­ hjá s­t­jór­ns­‡s­l­ua›il­um. Þannig a›
hægt­ s­é­ a› ák­ve›a hver­nig og hvar­
nau›s­ynl­eg k­ynning á vi›f­angs­ef­ninu
f­er­ f­r­am. Mar­k­mi› f­yr­ir­huga›r­ar­
r­anns­ók­nar­ er­ a› k­anna þek­k­ingu hjá
s­t­jór­ns­‡s­l­ua›il­um r­á›uneyt­a s­em k­oma
a› s­k­ipul­agningu og f­r­amk­væmd á
mál­ef­num f­at­l­a›r­a, þa› er­u Fé­l­ags­mál­a­
r­á›uneyt­i›, Heil­br­ig›is­­ og t­r­ygginga­
mál­ar­á›uneyt­i› ás­amt­ Landl­æk­nis­emb­
æt­t­inu.
Ranns­ók­nar­s­pur­ningin er­: Hver­ er­
þek­k­ing a›il­a s­t­jór­ns­‡s­l­unnar­ á
f­l­ok­k­unar­­ og k­ó›unar­k­er­f­inu ICF?
Fyr­ir­hugu› r­anns­ók­nar­a›f­er­› ver­›ur­
t­víþæt­t­, f­yr­r­i hl­ut­inn l­‡s­andi megindl­eg
net­k­önnun. Spur­ningal­is­t­ar­ ver­›a s­end
á net­f­öng s­t­ar­f­s­manna t­veggja f­yr­r­­
nef­ndr­a r­á›uneyt­a og Landl­æk­nis­emb­
æt­t­is­ins­. Seinni hl­ut­inn ver­›ur­ eigindl­eg
gr­einandi vi›t­öl­ vi› nok­k­r­ar­ l­yk­il­­
per­s­ónur­ s­ömu s­t­of­nanna s­em ber­a
ábyr­g› á mál­ef­num f­at­l­a›r­a. Ranns­ók­n­
in mun n‡t­as­t­ í k­ynningu á ICF og s­em
l­ó› á vogar­s­k­ál­ umr­æ›na um f­ær­ni og
f­ær­nis­k­er­›ingu f­ól­k­s­ á Ís­l­andi.
Höfund­ur: Kr­is­t­ín Thor­ber­g
Lei›beinand­i: Gu›r­ún Pál­madót­t­ir­
Notkun kenninga og starfslíkana í
i›juþjálfun
Ver­k­ef­ni› er­ heimil­das­amant­ek­t­,
þar­ s­em l­eit­as­t­ er­ vi› a› s­var­a
s­pur­ningunni: Not­a i›juþjál­f­ar­ k­enn­
ingar­ og s­t­ar­f­s­l­ík­ön í s­t­ar­f­i – hva›
hvet­ur­ og hva› hindr­ar­ not­k­un
þeir­r­a?
Sk­‡r­t­ er­ f­r­á ni›ur­s­t­ö›um hel­s­t­u
r­anns­ók­na s­em f­jal­l­a um not­k­un og
þek­k­ingu i›juþjál­f­a á k­enningum og
s­t­ar­f­s­l­ík­önum. Dr­egnir­ er­u f­r­am þeir­
þæt­t­ir­ s­em ‡mis­t­ er­u t­al­dir­ hvet­ja e›a
hindr­a i›juþjál­f­a í a› not­a þau í s­t­ar­f­i.
Fjal­l­a› er­ um hver­nig s­t­ö›ugt­ er­ unni›
a› bæt­t­r­i þjónus­t­u i›juþjál­f­a me› því
a› l­eggja auk­na áher­s­l­u á not­k­un
k­enninga og f­agl­ík­ana, f­agl­ega r­ök­­
l­ei›s­l­u og s­k­jól­s­t­æ›ings­mi›a› og
gagnr­eynt­ s­t­ar­f­. Einnig er­ r­æt­t­ um hva›
gó› gr­unnmennt­un s­k­ipt­ir­ mik­l­u mál­i
og nau›s­yn þes­s­ a› eiga k­os­t­ á
f­jöl­br­eyt­t­r­i endur­mennt­un þar­ s­em
hægt­ er­ a› f­yl­gjas­t­ me› n‡jungum og
þr­óun f­ags­ins­. A› l­ok­um er­ k­omi› inn
á hver­nig k­r­öf­ur­ um endur­n‡jun
s­t­ar­f­s­l­eyf­a get­a vir­k­a› s­em hvat­ning t­il­
þes­s­ a› hal­da mennt­un s­inni vi›.
Út­ f­r­á ni›ur­s­t­ö›um heimil­da­
s­amant­ek­t­ar­innar­ er­u s­et­t­ar­ f­r­am
t­il­l­ögur­ um hver­nig hægt­ er­ a› s­t­u›l­a
a› not­k­un ís­l­ens­k­r­a i›juþjál­f­a á
k­enningum og s­t­ar­f­s­l­ík­önum í f­r­amt­í›­
inni.
Höfund­ur: Har­pa Lind Kr­is­t­jáns­dót­t­ir­
Lei›beinand­i: Mar­gr­é­t­ Sigur­›ar­dót­t­ir­
Skynúrvinnsla íslenskra barna og
ungmenna me› Aspergers heil-
kenni og svipa›ar raskanir á ein-
hverfurófi
Lyk­i­lor›: Aspergers hei­lk­enni­,
sk­ynúrvi­nnsla, heg›un og færni­
Til­gangur­: Mar­k­mi› r­anns­ók­nar­­
innar­ var­ a› af­l­a uppl­‡s­inga um hva›
eink­ennir­ s­k­ynúr­vinns­l­u bar­na og
ungmenna s­em gr­eins­t­ haf­a me›
As­per­ger­s­ heil­k­enni og s­vipa›ar­
r­as­k­anir­ á einhver­f­ur­óf­i og áhr­if­ á
heg›un og f­ær­ni vi› dagl­eg vi›f­angs­ef­ni.
Ennf­r­emur­ a› ger­a s­amanbur­› á
ni›ur­s­t­ö›um úr­ bandar­ís­k­u s­t­ö›l­unar­­
úr­t­ak­i og úr­t­ak­i úr­ ís­l­ens­k­r­i f­or­­
r­anns­ók­n.
Bak­gr­unnur­: Fr­æ›imenn haf­a bent­
á a› bör­n me› r­as­k­anir­ á einhver­f­ur­óf­i
búa of­t­ vi› f­r­ávik­ í s­k­yn­ og hr­eyf­iþr­os­k­a.
Vandi í s­k­ynúr­vinns­l­u get­ur­ ver­i› t­il­
s­t­a›ar­ og haf­t­ neik­væ› áhr­if­ á heg›un
bar­nanna og f­ær­ni vi› dagl­eg
vi›f­angs­ef­ni þar­ me› t­al­i› nám og l­eik­
og t­óms­t­undai›ju. Þes­s­i vandi á s­inn
þát­t­ í er­f­i›l­eik­um vi› f­é­l­ags­l­eg
s­ams­k­ipt­i. Ek­k­i er­ vit­a› t­il­ þes­s­ a›
r­anns­ók­nir­ haf­i ver­i› ger­›ar­ á
s­k­ynúr­vinns­l­u hjá þes­s­um hópi hé­r­ á
l­andi og er­ þes­s­i r­anns­ók­n því s­ú f­yr­s­t­a
s­innar­ t­egundar­.
A›f­er­›: Not­u› var­ megindl­eg
r­anns­ók­nar­a›f­er­› og gagna af­l­a› me›
s­pur­ningak­önnun þar­ s­em f­or­r­á›a­
menn bar­na og ungmenna, s­em f­ædd
er­u á ár­unum 1991–1995 f­yl­l­t­u út­ mat­s­­
l­is­t­ann Sens­or­y Pr­of­il­e f­yr­ir­ ungl­inga
og f­ul­l­or­›na (AASP). Ranns­ók­nin ná›i
t­il­ 30 bar­na og ungmenna s­em öl­l­
höf­›u gr­einingu f­r­á Gr­einingar­­ og r­á›­
gjaf­ar­s­t­ö› r­ík­is­ins­. Öl­l­ t­il­s­k­il­in l­eyf­i
vor­u f­engin. Gagnaöf­l­un f­ór­ f­r­am í f­ebr­­
úar­ og mar­s­ 2006. Vi› s­k­r­áningu og
úr­vinns­l­u gagna var­ St­at­is­t­ical­ Pack­age
f­or­ t­he Social­ Sciences­ (SPSS) t­öl­f­r­æ›i­
f­or­r­it­i› n‡t­t­. Ni›ur­s­t­ö›ur­ vor­u s­k­o›a›­
ar­ me› l­‡s­andi t­öl­f­r­æ›i og t­­pr­óf­i eins­
úr­t­ak­s­ var­ beit­t­ t­il­ a› k­anna mar­k­t­ek­t­,
auk­ þes­s­ s­em f­yl­gnis­t­u›l­ar­ vor­u f­undn­
ir­.
Ni›ur­s­t­ö›ur­: Svar­hl­ut­f­al­l­ var­ 77%.
Í r­anns­ók­nar­hópi vor­u 17 dr­engir­ og 6
s­t­úl­k­ur­. Mi›s­æk­ni heil­dar­s­k­or­a var­
s­k­o›u› me› hl­i›s­jón af­ vi›mi›um og
f­l­ok­k­unar­k­er­f­i mat­s­t­æk­is­ins­. Fr­umni›­
ur­s­t­ö›ur­ benda t­il­ þes­s­ a› bör­n í r­ann­
s­ók­nar­hópnum búi vi› s­k­yn­úr­vinns­l­u
s­em er­ ól­ík­ því s­em al­mennt­ ger­is­t­ í öl­l­­
um þeim f­l­ok­k­um s­em met­nir­ er­u me›
AASP. Ennf­r­emur­ benda ni›ur­s­t­ö›ur­
t­il­ þes­s­ a› mar­k­t­æk­ur­ munur­ s­é­ á
s­k­ynúr­vinns­l­u r­ann­s­ók­nar­hóps­ins­ s­am­
anbor­i› vi› banda­r­ís­k­a s­t­ö›l­unar­úr­­
t­ak­i› og úr­t­ak­i› úr­ ís­l­ens­k­u f­or­r­ann­
s­ók­ninni.
Gil­di: Þa› er­ von r­anns­ak­enda a›
ni›ur­s­t­ö›ur­ get­i var­pa› l­jós­i á hva› ein­
k­ennir­ s­k­ynúr­vinns­l­u bar­na og ung­
menna me› As­per­ger­s­ heil­k­enni og
s­vipa›ar­ r­as­k­anir­ á einhver­f­ur­óf­i. Me›
því a› k­or­t­l­eggja s­k­ynúr­vinns­l­uvanda
og áhr­if­ hans­ á heg›un og f­ær­ni vi›
dagl­eg vi›f­angs­ef­ni er­ hægt­ a› ef­l­a
s­k­il­ning f­or­el­dr­a og f­agf­ól­k­s­ og s­t­u›l­a
a› mar­k­vis­s­ar­i íhl­ut­un. Uppl­‡s­ingar­nar­
get­a einnig n‡s­t­ vi› s­k­ipul­agningu á
þjónus­t­u f­yr­ir­ þennan hóp, bör­nunum
og f­jöl­s­k­yl­dum þeir­r­a t­il­ hags­bót­a.
Höfund­ar: Sigr­í›ur­ O. Gu›jóns­dót­t­ir­
og Þór­a Leós­dót­t­ir­
Lei›beinand­i: Snæf­r­í›ur­ Þór­a Egil­s­on
Plastiðjan
BjARG